در اول سوره مبارکه مزمل دستورالعملی به پیغمبر اکرم  صلی الله علیه وآله وسلم داده شده است و فرموده که بار سنگینی به دوش تو آمده و برای این که این  بار سنگین را به منزل برسانی، به این دستورالعمل اهتمام داشته باش. از این فرمایش معلوم می شود که هر کسی در زندگی اگر به این دستور عمل نماید، در امورات خود موفق می شود. به خصوص ما طلبه ها که بار سنگین تبلیغ و هدایت فکری جامعه انسانی به دوش مان آمده است. این دستورالعمل انصافاً یک نسخه ارزنده و خوبی است. جزء جزء این نسخه در قرآن شریف و روایات اهل بیت  علیهم السلام دیده می شود. من از همه شما تقاضا دارم برای این که ما بتوانیم این بار سنگین را به منزل برسانیم به این دستورالعمل مهمه عمل کنیم و اضافه بر این به تجربه ثابت شده که برای بر آمدن حاجات به خصوص حوائج مهمه، خیلی خوب است. از همه این ها مهم تر برای سیر و سلوک الی الله و این که انسان بتواند منازل و موانع را طی کند خیلی مؤثر است و علی کل  حال یک نسخه ای است که به درد همه می خورد. اولین دستورالعمل بیداری در شب است؛ می فرماید: «یا ایّها المزّمّل قم اللیل إلا قلیلاً نصفه أو نقص منه قلیلاً»؛ یعنی به اندازه توانایی و وسعت باید شب زنده داری کنی. باید سحرخیز باشی. ای کسی که عبای نبوت به دوش گرفتی «قم اللیل إلا قلیلاً»؛ از آن سحرخیزی ات باید کمک بگیری. روش پیامبر  صلی الله علیه وآله وسلم هم این بوده که پس از نماز عشاء می خوابیدند و نصف شب به آن طرف را بیدار می شدند و نماز شب را متفرق می خواندند.
چهار رکعت نماز شب می خواندند و می خوابیدند، دوباره پا می شدند و تا قبل از اذان صبح را قرآن و نماز شفع و وتر را می خواندند. از نصف شب به آن طرف هرچه نزدیک تر به اذان صبح می شود، طراوت و حلاوت و جاذبه بیشتر می شود و این از روایات هم فهمیده می شود و آن هایی هم که اهل این کارها هستند این حلاوت و جاذبه را می یابند. چنان چه قرآن شریف هم درباره مؤمنان می فرماید که «مؤمن سحرخیز است؛ و فی الاسحار یستغفرون»؛ و این چیزهای مسلمی پیش بزرگان است؛ یعنی آن هایی که می یابند نه آن هایی که می دانند.
 کارگشایی نماز شب برای مطالعه: یک روایتی از امام حسن عسکری  علیه السلام منقول است که بدون سحرخیزی کسی به جایی نمی رسد. یک طلبه ای که بخواهد علمش برای اسلام مفید باشد و وقتی وارد تبلیغ می شود موفق باشد، آن علمش غرور نیاورد، این ها مسلماً بدون نماز شب تحقق نمی یابد، قطعاً بدون سحرخیزی نمی شود؛ چه برسد به نماز شب. البته این را هم باید گفت که مطالعه کردن در اوقات سحر، خیلی خوب است و ثواب هم دارد و ثوابش هم شاید بیشتر از نماز شب باشد، چنان چه از مرحوم صدوق روایت داریم که مشایخ فرمودند مذاکره علم در شب قدر افضل اعمال است و برخی از بزرگان نیز در شب قدر مطالعه می کردند و علامه طباطبایی المیزان را در شب قدر به پایان رساندند. لکن در این جا بحث افضلیت نیست بلکه حرف این است که چه عملی و چه نسخه ای کمک  کننده ما در امورات حتی درس خواندن است که آن مذاکرة العلم نیست، آن همان نماز شبی است که در سحر انجام می گیرد. لذا قرآن فرموده: «و فی الاسحار هم یستغفرون»؛ و نفرمود: «و فی الاسحار هم یتعلمون». درست است که آن تعلم ثواب بیشتری دارد اما اگر کسی بخواهد در تعلیم و تعلم پیشرفت کند، باید براق داشته باشد که این براق نماز شب است. بنابراین ما طلبه ها اقلاً نیم ساعت قبل از اذان صبح باید بیدار باشیم و اگر این کار را نکنیم خیلی ضرر می کنیم و علممان تاریک است، دلمان تاریک است و علم تاریک مفید نیست. زندگی بدون سحرخیزی گره دارد، نشاط در آن نیست و با حال افسردگی و سردرگمی نمی شود درس خواند و مفید بود. این سحرخیزی را من از همه تان تقاضا دارم که در زندگی تان باشد.
فرمایش امام خمینی قدس سره : امام خمینی  قدس سره می فرمودند: بیایید تجربه کنید و چهل سحر نماز شب بخوانید و آن گاه نتایج و کارگشایی های آن را ببینید. این که در روایت آمده نماز شب خوان ها نورانیت دارند، دو معنا دارد؛ یک معنا این که آن ها چشم بصیرت دارند و وقتی به او نگاه می کنند، درخشندگی دارد و معنای دیگرش این است که نورانیت در کارها دارد و گره هایش باز می شود.
لابد تجربه کردید بعضی اوقات آدم یک ساعت مطالعه می کند کار هفت هشت ساعت مطالعه را می کند و برعکس بعضی اوقات هفت هشت ساعت کار می کند که به اندازه یک ساعت هم برکت ندارد! چرا بعضی اوقات این طوری می شود؟ بدانید که گناه در این جاها تأثیر دارد بلکه انجام امور غیر ضروری هم در این جاها بی تأثیر نیست. بدانیم که مطالعه مال ماست اما تفهیم مال خداست.
ما فقط مقدمات را فراهم می کنیم و به مطالعه کتاب می پردازیم، اما این که خوب و درست بفهمیم، این ها دیگر دست ما نیست. وقتی که لطف و عنایت خدا روی سر ما باشد خوب می فهمیم و پیشرفت می کنیم.
تقویت انگیزه برای تهجد: این را هم بگویم که کسی از شما نمی توانید روز قیامت بهانه بیاورید و بگویید که نمی توانستم و نمی شد که سحر بیدار شوم. اگر بخواهیم می شود که این کسانی که خوابشان می آید و بیدار هم نمی شوند و ساعت زنگی هم نمی تواند بیدارشان بکند، حالا همین فرد قبل از اذان صبح یک بلیط هواپیما برای جای دور داشته باشد طبق ساعت و برنامه بیدار می شود، بلکه اصلاً خوابش نمی برد. حالا کسی که برای نماز شب بیدار نمی شود معلوم می شود که عبادت و بندگی برایش به اندازه آن بلیط هواپیما ارزش ندارد. همه این ها به خاطر این است که داعی ضعیف است و من تقاضا می کنم که راجع به سحرخیزی داعی را قوی کنید خیلی قوی. هیچ چیزی برای ما طلبه ها مهم تر از این سحرخیزی نیست. ان شاءالله دست عنایت امام زمان  عجل الله تعالی فرجه الشریف در سحرها روی دل همه ما قرار گیرد و در قافله اهل  سحر قرار بگیریم.
-------------
منبع: افق حوزه