باب پنجاهم: پرداخت سپرده و اداء امانت:
قرآن مجید
: (6) 1- المؤمنون (آیه 8) و آنانی که برای امانتها و عهد خود رعایت دارند.
(7) 2- الاحزاب (آیه 72) راستش ما پیشنهاد کردیم امانت را بر آسمانها و زمین و کوهها و سرباز زدند از بدوش گرفتن آن و نگران شدند از آن و بدوشش گرفت آدمی، راستش که پر ستمکار و نادانست.
اخبار باب
: (8) 1- امالی صدوق: بسندش تا امام صادق (ع) که میفرمود: بپردازد امانت را و گرچه بکشنده حسین بن علی (ع) باشد.
(9) 2- همان: بسندش تا امام صادق (ع) که میفرمود: از خدا بترسید و بر شما باد به اداء امانت بصاحبش که بشما سپرده و اگر کشنده امیر مؤمنان بمن امانتی سپارد البته که آن را بوی ادا کنم.
(1) 3- همان: بسندش تا امام چهارم که به شیعه خود میفرمود: بر شما باد به اداء امانت که بحق آنکه محمد را براستی به پیغمبری مبعوث کرده اگر کشنده پدرم حسین بن علی همان شمشیری که با آن حضرتش را کشت بمن امانت دهد آن را بوی بپردازم.
(2) 4- همان: بسندش تا امام صادق (ع) که میفرمود: دوستتر بندگان بدرگاه خدا عز و جل مردیست که راستگو باشد، و نماز و هر چه را خدا بر او واجب کرده در وقتش انجام دهد و امانت را بپردازد سپس فرمود: (ع) هر که امین شود بر سپردهای و آن را بپردازد هزار گره از گرههای دوزخ را از گردن خود گشوده، باداء امانت شتاب کنید زیرا به هر کس امانتی سپارند ابلیس صد شیطان از سرکشان یارانش را بر او گمارد تا او را گمراه کنند و وسوسه کنند تا هلاکش سازند جز که خدا عز و جل کسی را نگهدارد.
(3) 5- همان: بسندش تا پیغمبر (ص) که نگاه نکنید به بسیاری نمازشان و روزهشان و بسیار حج کردنشان و کار خیرشان و زاری کردنشان در شب ولی نگاه کنید براست گوئی و اداء امانت آنها.
(4) 6- قرب الاسناد: بسندش تا رسول خدا (ص) که فرمود: امانت داری توانگری آورد، و خیانت به فقر و نداری کشاند. (5) گویم: بسیاری از اخبار هم در باب کلیات مکارم گذشت.
(6) 7- عیون: بسندش تا رسول خدا (ص) که امتم رو بخوبیند تا با هم مهربانند و بهم هدیه دهند، و ادای امانت کنند، و از حرام دوری کنند، و مهماننواز باشند، و نماز را بپا دارند، و زکات بدهند، و اگر این کارها نکنند بقحطی و خشکسالی گرفتار شوند.
(7) 8- خصال: در چهار صد مسأله: امیر المؤمنین فرمود: امانت را بپردازند گرچه بکشندههای پیغمبرزادگان باشد.
(8) 9- محاسن: بسندش تا امام ششم (ع) که هر که سه خصلت دارد خدا باو حور العین بزنی دهد هر جور که خواهد: فرو خوردن خشم، و صبر برابر شمشیر برای خدا، و آنکه دسترسی بمال حرام دارد و برای خدا دست نگهدارد.
(9) 10- اختصاص (مضمون شماره 5 را آورده).
(10) 11- همان (نزدیک بمضمون شماره 3).
(11) 12- همان: امام صادق (ع) فرمود: خدا تبارک و تعالی بر شما واجب کرده دوستی ما را و پیروی ما را، و لازم کرده بر شماها فرمانبری از ما را آگاه که هر که از ما است باید
بدنبال ما باشد، و شان ما پارسائی و کوشش است، و ادای امانت به خوب و بد، و صله رحم، و مهماننوازی، و گذشت از بدکننده، و هر کس پیرو ما نباشد از ما نباشد، فرمود: سفیه نباشید که امامان شما کار سفیهانه نکنند.
(1) 13- همان: (نزدیک بمضمون شماره 4).
(2) 14- حسین بن سعید: بسندش تا رسول خدا (ص) که میفرمود: بدو گوشه صراط در روز قیامت رحم است و امانت و چون صله رحم کن و امانت پردازند بر آن گذرند او را بدوزخ وارد نکنند.
(3) 15- نوادر راوندی: بسندش تا رسول خدا (ص) که فرمود: هر که امانت پرداز نباشد ایمان ندارد.
(4) 16- نهج البلاغه که در خطبهای فرمود: پس از فرض نماز و زکات اداء امانت است و نومید است کسی که اهل آن نباشد چون که پیشنهاد شد بر آسمانهای ساخته و زمین گسترده و کوههای بلند بر پا داشته که بلندتر و پهنتر و بزرگتر از آنها نیست، و اگر چیزی به درازی یا پهنی یا نیرو و عزت از خیانت در امانت دوری توانست اینان دوری میکردند ولی نگران شدند از کیفر و درگذشتند و سر عقل آمدند بدان چه نادانی کرد کسی که ناتوانتر از از آنها بود و آن آدمی است که پر ستمکار و نادانست.
(5) 17- مشکاة الانوار: بسندی از امام ششم (ع) که خدا هرگز پیغمبری نفرستاده جز برای تبلیغ راست گوئی و ادای امانت که امانت باید پرداخت شود بخوب و بد، (6) و از ابی بصیر است که بامام صادق (ع) گفتم: ابن ابی یعفور سلامت میرساند فرمود: سلام بر تو و بر او اگرش دیدی سلامم را باو برسان و بگو جعفر بن محمد میگوید: بنگر بمقامی که علی (ع) نزد پیغمبر (ص) بدست آورد و بدان بچسب که همانا بواسطه راستگوئی و ادای امانت بود.
(7) 18- و از هم او: بسندی تا امام ششم (ع) که ادا کنید امانت را و گرچه بکشنده حسین بن علی (ع)، و از خدا بترسید و اگر کشنده علی بمن امانتی دهد البته که باو برگردانم.
(8) و از عبد الله بن سنانست که رفتم نزد امام ششم (ع) که نماز عصر را خوانده بود و برابر قبله نشسته بود در مسجد و گفتم یا ابن رسول الله برخی پادشاهان ما را امین بر مال دانند و آنها را بما سپارند و حق خمس شما را ندهند آیا مالشان را بشما بدهیم؟ فرمود:
به پروردگار این قبله، تا سه بار اگر ابن ملجم کشنده پدرم که پیکر او هستم و از من خود را نهان کرده چون که قاتل پدرم بوده بمن امانتی بسپارد البته که آن را بوی ادا کنم.
(9) و از امام کاظم (ع) است که مردم زمین مورد رحمت باشند تا دوست هم باشند و
امانت را بپردازند و بحق عمل کنند (1) و از امام ششم پرسیدند از تفسیر قول خدا عز و جل (آیه آخر سوره السبأ) راستی که ما پیشنهاد کردیم امانت را تا آخر آیه که چه پیشنهاد شد بر آنها و چه را آدمی بدوش خود گرفت و مقصود چه باشد؟ فرمود: همان امانت میان مردم، و این هنگامی بود که آفریدهها را آفرید.
(2) و از یکی از یاران آن حضرت که آن را بالا برده تا اینکه به پسرش فرمود: ای پسر جانم امانت را ادا کن تا دنیا و آخرتت سالم باشند و امین باش تا توانگر باشی.