البته عنايت داريد كه روش رفع موانع فقط از مسير شريعت و دستگاه نبوت ممكن و نتيجه بخش است. اگر كسي براساس سليقه ي خود تزكيه كند يا عبادت پيشه نمايد، بدون توجه به روشي كه شريعت تعيين کرده و بدون پيروي از آداب و احکام فقه، حتماً ناكام مي شود. آن فرقه هايي که با دستگاه دين و نبوت پيش نمي روند حتماً شيطان در کارشان دخالت دارد و ناكام خواهند ماند. عنايت داشته باشيد همانطور که عرض شد شيطان با شش هزار سال عبادت در حدّ رسيدن به مقام ملائکه سلوک نمود و لذا وقتي خداوند به مقام ملائكه دستور سجده مي دهند، شامل شيطان هم مي شود. فرمود: «وَ اِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ»؛[1] اي ملائكه! به آدم سجده كنيد. «فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ»؛[2] همه ملائكه سجده كردند مگر ابليس كه ابا كرد و استكبار ورزيد. به قول علامه طباطبايي«رحمة الله عليه» اين آيه نشان مي دهد که خطاب به مقام ملائکه بوده است و نه به جنس ملائكه، و چون شيطان هم در آن مقام بود، بايد سجده مي كرد. حالا آيا اين شيطان با شش هزار سال عبادت و سلوک، آن هم سلوكي كه او را به مقام ملائکه رسانده است، نمي تواند کسي را عارف کند، اما عارف شيطاني؟ به هر حال بايد مواظب بود كه در مسير تزكيه و رفع موانع، براي تجلي نورِ حق و تحقق ايمان، در مسير شريعت الهي حركت كرد، وگرنه ناخودآگاه در دست شيطان مي افتيم.

پس روشن شد اگر ما با هر ظرفيتي و براي هر مقصدي به طور صحیح تزکيه کرديم و به نظافت قلبي نائل شديم، خدا هم بر اساس همان ظرفيت و مقصد كه ما دنبال مي كنيم خود را بر ما مي نماياند، تا مؤمن به آن خدايي شويم كه از او تقاضاي خاص داشتيم.

-------------------------------------

[1] - سوره بقره، آيه34.

[2] - همان.