راهي كه ما هر چه برويم بيشتر تحت تأثير انوار الهي قرار مي گيريم راهِ ارتباط وجودي با خدا و اسماء الهي است و از طريق معرفت نفس اين راه گشوده مي شود و در همين رابطه حضرت علي(علیه السلام) فرمودند: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدِ انْتَهَى إِلَى غَايَةِ كُلِّ مَعْرِفَةٍ وَ عِلْم‏ٍ»[1] هرکس خود را بشناسد حقيقتاً به نهايت هر علم و معرفتي دست يافته و اين يك راه ديگري است، همان راهي است که در وصف آن فرموده اند: «كه علم عشق، در دفتر نباشد». حضرت امام خميني«رضوان الله عليه» با اين که همه ي عمر مقيد به مسجد و مدرسه هستند در توجه به راهي که با اسماء الهي مأنوس شوند مي فرمايند:

در ميخانه گشاييد به رويم شب و روز

که من از مسجد و از مدرسه بيزار شدم

منظورشان آن است که از علم حصولي به سوي علم حضوري رجوع کنند.

توصيه ي بزرگان آن است که «خود را ورق  بزنيد» معلوم مي شود اين کار يك کار ارزشمندي است و موجب مي شود تا انسان از زواياي وجودِ خود و نحوه ي آن در عالم آگاه شود در آن صورت همواره از پنجره ي چنين بودني بر عالم و آدم بنگرد. همين طور که اگر شما خدا را پيدا كرديد ديگر نمي توانيد بي خدا زندگي  كنيد، اگر رابطه ي حضوري با حقايق پيدا کنيد به چيز بزرگي رسيده ايد. در حالي که مي شود سال ها خدادان بود، ولي از خدا بهره مند نشد و او را به عنوان محبوب دل خود احساس نکرد، آري اگر او را پيدا كنيم ديگر نمي توان بدون او زندگي کرد. اين که ما در عبادات مان خسته مي شويم به جهت آن است كه غائبانه خدا را عبادت مي کنيم و در محضر حضرت حق حاضر نيستيم.

يک نوع نظر به خدا هست که در نتيجه ي آن مي توانيم با او ارتباط پيدا کنيم که همان مسیر «لقاءالله» است و قرآن راهِ آن نوع ارتباط با خدا را چنين معرفي مي کند که «مَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا»[2] هرکس مي خواهد به لقاء پروردگارش نايل شود پس بايد عمل صالح انجام دهد و در عبادتِ پروردگار خود هيچ کس را شريک او قرار ندهد و غير خدا را در زندگي خود مؤثر نداند. اين که فرموده اند اين آيه را قبل از خواب بخوانيد به اين جهت است که متذکر لقاء الهي  شويد و با اميد به لقاء الهي بخوابيد و بيدار شويد. در اين آيه نمي گويند منشأ ملاقات با خدا كتاب و درس و مدرسه است بلکه راه لقاء الهي را انجام اعمال شرعي و شرک نورزيدن در عبادت الهي به خدا معرفي مي کنند، يعني در امورات مان تمام توجه ها به خداوند باشد و نگذاريم چيزي جاي خدا را بگيرد. در بحثِ «معرفت نفس» سعي مي شود روشن شود بسياري از چيزهايي که ما تصور مي کنيم در زندگي ما نقش آفرين هستند، هيچ نقشي ندارند ولي روح و روان ما را به خودشان مشغول مي کنند و از حقيقت بازمان مي دارند. به گفته ي حضرت امام خميني«رضوان الله تعالي عليه»

از جمع کتب نمي شود رفع حُجُب

در رفع حجب کوش نه در جمع کتب

----------------------------------------------------

[1] - تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 232.

[2] - سوره ي کهف، آيه ي 110.