معرفت نفس، معرفتي است جهت دار كه به شناختِ حقيقتِ جامعِ واحدي به نام «نفس مجرد انساني» منجر مي شود و راه رسيدن به «حقيقتِ جامع اَحدي» يعني خداوند را باز مي كند. ولي بايد متوجه بود اين معرفت، غير از علومي است كه با «جمع اطلاعات» به دست مي آيند. در «علوم رسمي» انسان اطلاعات زيادي کسب مي کند ولي از حقيقت خود و حقيقت عالَم غافل است و در واقع از همه چيز غافل است و در همين رابطه اميرالمؤمنين(علیه السلام) مي فرمايند: «كَيْفَ يَعْرِفُ غَيْرَهُ مَنْ يَجْهَلُ نَفْسَه»[1] چگونه انسان مي تواند غير خود را بشناسد در حالي كه به خودش جاهل است؟! چون وقتي انسان حقيقت خود را نشناخت و رابطه ي وجودي با خود برقرار نکرد با هيچ چيزِ ديگري نمي تواند رابطه ي وجودي برقرار کند تا به حقيقت آن چيز پي ببرد. به همين جهت امامان(علیهم السلام) بر معرفت نفس تأکيد مي کنند چون در آن صورت انسان ها در دعوت قرآن به سير در آفاق موفق مي شوند و مي توانند به ملکوت آسمان و زمين نظر کنند.

وقتي انسان از طريق «معرفت نفس» وارد رابطه ي حضوري با اسماء الهي شد که منشأ همه ي مخلوقات اند مي تواند مخلوقات را درست ببيند و در آن صورت احساس يك نحوه نزديكي با كلمات معصومين(علیهم السلام) را در خود مي يابد.

--------------------------------------------

[1] - غُرَرُ الحِكَم و دُرَرُالكَلِم، ص 233.