مبانى نظرى امامت‏

مبانى علمى و استدلالى حضور حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را در این فرصت محدود به‏طور مفصل نمى‏توان مطرح كرد، ولى به لطف الهى باب بحث را باز مى‏كنیم تا عمق موضوع تا حدّى روشن شود. به‏همین جهت ابتدا صورت مسئله را مطرح مى‏كنیم و انتظار هم نداریم همه مسئله را شما بپذیرید. انتظار داریم به عنوان یك تئورى به آن نظر كنید. چون تئورى براى هر موضوعى وسیله‏اى است كه ما افق اندیشه‏مان را متوجّه‏آن موضوع كنیم. اگر اندیشه ما مبانى عقلى آن تئورى را یافت، آن را مى‏پذیریم. البته؛ از محضر عاشقان اهل‏البیت عذر مى‏خواهم كه این مسئله را به عنوان یك تئورى دینى مطرح مى‏كنم نه به عنوان یك عقیده.

پس صورت تئورى را عرض مى‏كنم و فكر مى‏كنم به قدرى موضوع زلال است كه هر قلب سالمى آن را تصدیق مى‏كند. صحبت‏هایى كه امروز براى شما عرض مى‏كنیم، تقریباً تمامى آن را محقّقین اهل سنّت از جمله «محى‏الدین‏بن‏عربى» مورد توجّه قرار داده و قبول دارند. مطلب از

مبانى معرفتى مهدویت، ص: 50

این‏جا شروع مى‏شود كه آیا مى‏شود جهان بدون انسان كامل باشد یا خیر؟ اتفاقاً اوّلین كسى كه واژه «انسان كامل» را به عنوان شخصى كه در عالم، حى و حاضر است، به‏كار مى‏برد «محى‏الدین‏ابن‏عربى» است‏. بعداً شیعه و سنّى آن واژه را تقویت كردند. عمده آن است كه اصل مسئله امامت را دنبال كنیم تا به حضرت حجّت (عجل الله تعالی فرجه الشريف) به عنوان میراث‏دار مقام امامت تا آخرالزمان برسیم.

______________________________
(1)- شیخ‏بهایى (رحمةالله علیه) در كتاب اربعین خود در خاتمه حدیث 36 در مورد اندیشه محى‏الدین‏بن‏عربى نسبت به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) مى‏گوید: «حقیقتاً مرا به شگفت مى‏آورد در این مقام گفتارى را كه شیخ عارف كامل محیى الدین ابن عربى در كتاب فتوحاتش آورده است. وى در باب 336 آن كتاب مى‏گوید:

«انَّ لِلّهِ خَلیفَةً یخْرُجُ مِنْ عِتْرَةِ رَسُولِ‏اللهِ مِنْ وُلْدِ فاطمةَ، یواطِئُ اسْمُهُ اسْمَ‏الرَّسولِ، جَدُّهُ الْحُسَینُ‏بْن‏عَلِى‏بْنِ ابى‏طالِب، یبایعُ بَینَ‏الرُّكْنِ وَ الْمَقامِ، یشْبِهُ رَسُولَ‏الله  (صل الله علیه و الهی وسلم) فی خَلْقِهِ وَ ینْزُلُ عَنْهُ فِى‏الْخُلْقِ ...»؛

یعنى خداوند خلیفه‏اى دارد كه خروج مى‏كند، وى از عترت رسول‏الله  (صل الله علیه و الهی وسلم)، از پسران فاطمه (س) مى‏باشد كه نامش با نام رسول‏الله  (صل الله علیه و الهی وسلم) مطابقت دارد. جدّ او حسین بن على بن ابى طالب (علیه اسلام) است، مردم با او در میان ركن و مقام بیعت مى‏نمایند. در خلقتش با رسول‏خدا  (صل الله علیه و الهی وسلم) شباهت دارد و در خُلقش از او پایین‏تر است .... (فتوحات مكیه/ جلد 2/ باب 366/ صفحه 327/ از دارالكتب عربیه مصر/ چهار جلدى و در صفحه 366 از همین باب سطر 7- 13 به طور پراكنده).

ملاحظه مى‏كنید كه در آغاز عبارت مى‏گوید

«انَّ لِلّهِ خَلیفَةً یخْرُجُ ...»

یعنى براى خداوند تعالى شأنه خلیفه‏ى موجودى است كه بعد از این ظهور خواهد كرد. همچنان كه عبدالوهاب‏شعرانى در كتاب «یواقیت» كه خلاصه «فتوحات» است، داستان حضرت‏مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشريف) كه فرزند بلافصل حضرت امام‏حسن‏عسگرى (علیه اسلام) است، با شمردن یك‏یك اجداد آن حضرت تا امیرالمؤمنین (علیه اسلام) آورده‏است (1 ز صفحه 142- 145 طبع مكتبیه مصطفى البابى الجلى سنه 1378).

مبانى معرفتى مهدویت، ص: 51

از جمله علماء اهل سنت كه به متولد شدن امام‏زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) اذعان دارد، ابن‏صباغ‏مالكى در كتاب‏

«الفصولُ الْمُهمة»

در فصل یازدهم در اواخر ترجمه احوال حضرت امام‏عسكرى (علیه اسلام) است. وى مى‏گوید:

«ابومحمدالحسن از خود فقط یك پسر به‏جاى گذاشت، اوست حجّت قائم منتظَر براى دولت حق. و به جهت صعوبت وقت و خوف سلطان و تعقیب سلطان از شیعیان و حبسشان و گرفتن و دستگیر نمودن آنان، میلادش را مخفى داشت و امرش را پنهان نمود»

( 1)- شیخ‏بهایى( رحمةالله علیه) در كتاب اربعین خود در خاتمه حدیث 36 در مورد اندیشه محى‏الدین‏بن‏عربى نسبت به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى‏گوید:« حقیقتاً مرا به شگفت مى‏آورد در این مقام گفتارى را كه شیخ عارف كامل محیى الدین ابن عربى در كتاب فتوحاتش آورده است. وى در باب 336 آن كتاب مى‏گوید:

\iُ« انَّ لِلّهِ خَلیفَةً یخْرُجُ مِنْ عِتْرَةِ رَسُولِ‏اللهِ مِنْ وُلْدِ فاطمةَ، یواطِئُ اسْمُهُ اسْمَ‏الرَّسولِ، جَدُّهُ الْحُسَینُ‏بْن‏عَلِى‏بْنِ ابى‏طالِب، یبایعُ بَینَ‏الرُّكْنِ وَ الْمَقامِ، یشْبِهُ رَسُولَ‏الله( ص) فی خَلْقِهِ وَ ینْزُلُ عَنْهُ فِى‏الْخُلْقِ ...»؛\E

یعنى خداوند خلیفه‏اى دارد كه خروج مى‏كند، وى از عترت رسول‏الله( ص)، از پسران فاطمه( س) مى‏باشد كه نامش با نام رسول‏الله( ص) مطابقت دارد. جدّ او حسین بن على بن ابى طالب( ع) است، مردم با او در میان ركن و مقام بیعت مى‏نمایند. در خلقتش با رسول‏خدا( ص) شباهت دارد و در خُلقش از او پایین‏تر است ....( فتوحات مكیه/ جلد 2/ باب 366/ صفحه 327/ از دارالكتب عربیه مصر/ چهار جلدى و در صفحه 366 از همین باب سطر 7- 13 به طور پراكنده).

ملاحظه مى‏كنید كه در آغاز عبارت مى‏گوید

\iُ« انَّ لِلّهِ خَلیفَةً یخْرُجُ ...»\E

یعنى براى خداوند تعالى شأنه خلیفه‏ى موجودى است كه بعد از این ظهور خواهد كرد. همچنان كه عبدالوهاب‏شعرانى در كتاب« یواقیت» كه خلاصه« فتوحات» است، داستان حضرت‏مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كه فرزند بلافصل حضرت امام‏حسن‏عسگرى( ع) است، با شمردن یك‏یك اجداد آن حضرت تا امیرالمؤمنین( ع) آورده‏است( 1 ز صفحه 142- 145 طبع مكتبیه مصطفى البابى الجلى سنه 1378).

( 1)- از جمله علماء اهل سنت كه ولادت امام‏زمان( ع) را ذكر كرده‏اند، مى‏توان افراد زیر را نام برد. تاریخ ابن‏خلكان در قسمت ترجمه آن حضرت ابن‏حجر در« الصواعق» ص 100 و 114 محمدبن‏طلحه‏شافعى در« مطالب‏السئول» ص 89 طبع ایران- قندوزى در«

\iُ ینابیع‏المودّة\E

»- محمدبن‏یوسف‏گنجى در« كفایةالطالب»- محمدبن‏یوسف‏مذكور در« البیان فى اخبار صاحب‏الزّمان»- سبط ابن‏جوزى در« تذكرةالخواص» ص 204- عبدالوهّاب‏شعرانى در« الیواقیت» در مبحث شصت‏وپنجم- سویدى‏بغدادى در« سبائك‏الذّهب» ص 76- ابن‏اثیر در« الكامل» ج 7 ص 90 و تاریخ ابوالفداء» ج 2 ص 52( نقل از امام‏شناسى، علامه‏طهرانى( رحمةالله علیه) ج 16 و 17 ص 222).