امام، مظهر ولایت تشریعى و تكوینى خداوند

نكته دوم این است كه یكى از ویژگى‏هاى امام معصوم، علاوه بر هدایت تشریعى، توانایى هدایت باطنى یا هدایت به امر است. خداوند در آیه 73 سوره انبیاء درباره فرزندانِ معصومِ حضرت‏ابراهیم (علیه اسلام) مى‏فرماید: «وَ جَعَلْناهُمْ ائِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا»؛ یعنى ما آن‏ها را امامانى قرار دادیم تا به «امر» ما هدایت كنند. علّامه طباطبایى (رحمةالله‏علیه) در المیزان مى‏فرمایند: مقام «امر»، مقام كن‏فیكون است، چون خدا در آیه 82 سوره یس مى‏فرماید: «انَ‏ما امْرُهُ اذا ارادَ شَیئاً انْ یقُولُ لَهُ كُنْ فَیكُون»؛ یعنى امرِ خدا این‏گونه است كه هر گاه چیزى را اراده كرد كه بشود، مثل این است كه بگوید: ایجاد شو و ایجاد مى‏شود. با توجّه به این دو آیه كه یك‏جا مى‏گوید: امام هدایت به «امر» مى‏كند و یك‏جا مى‏گوید: امر خدا این است كه اگر بخواهد چیزى بشود، مثل این است كه بگوید بشو و مى‏شود. علّامه طباطبایى (رحمةالله‏علیه) مى‏گوید: مقام امام در هدایت انسان‏ها، مقام كن فیكون یعنى مقام تحقّق و ایجادِ بدون زمان است. همان‏طور كه در آیه 54 سوره اعراف مى‏فرماید:

«الا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ»

؛ یعنى خداوند را هم ایجاد زمانمند هست كه به آن «خلق» گویند و هم ایجاد بى‏زمان كه به آن «امر» گویند. امام هم كه خلیفه خداست، مظهر «خلق» و «امر» خداست، یعنى هم ولایت تشریعى دارد و هم هدایت به امر یا هدایت تكوینى دارد. هم‏

مبانى معرفتى مهدویت، ص: 131

شریعت خدا را براى شما تبیین مى‏كند، هم با نظر به جان شما، جانتان را با تجلّى فیض‏هاى الهى تغییر مى‏دهد. حالا شما در دوران غیبت امام به یك اعتبار از هیچ‏كدام محروم نیستید، چون یازده امام معصوم دین را براى شما تبیین كردند و هدایت تشریعى الهى را براى شما روشن نمودند و هدایت‏هاى غیبى و باطنى هم كه لازمه‏اش توجّه امام‏زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) به قلب شماست كه همین حالا توسط امام غایبِ حى حاضر انجام شدنى است. لذا شما از وجود غیبى امام از طریق بُعد غیبى خودتان مى‏توانید مدد بگیرید. البته بُعد غیبى شما باید نورانى شود تا با غیب كلِ در مقام انسانى، مرتبط شود.

این كه شنیده‏اید در هر زمانى رضایت امام‏زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) باعث مى‏شود كه الطاف غیبى الهى به ما برسد، به دلیل این است كه امام‏زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) همین كه به قلب ما نظر بفرمایند، ما را از هدایت باطنى برخوردار مى‏كنند. در شرح حال ابراهیم ادهم كه گویا در خدمت امام‏سجّاد (علیه اسلام) یا امام‏محمّد باقر (علیه اسلام) بوده، آمده است كه: روزى امام دست مباركشان را بر شانه او گذاشتند و فرمودند بگو:

«لا الهَ الّا الله»

. او هم مى‏گوید:

«لا الهَ الّا الله»

. مى‏گوید: قبل از این من بارها

«لا الهَ الّا الله»

گفته بودم، ولى وقتى به مدد امام (علیه اسلام) آن كلمه طیبه را گفتم، دنیا برایم عوض شد و معنى این ذكر برایم چیز دیگرى شد. منظور از نقل این واقعه، روشن نمودن نحوه تصرّف باطنى امام (علیه اسلام) است. حالا بهره گرفتن از این نحوه تصرّفِ باطنى با غیبت وجود مقدّس امام‏زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) از صحنه زندگى شیعیانِ طالب آن حضرت، باز ممكن‏

مبانى معرفتى مهدویت، ص: 132

است، همّت مى‏خواهد تا شیعیان بتوانند از آن تصرفات مبارك استفاده كنند.