انسانیت، یك حقیقت وجودى است‏

باز نكته‏اى را كه قبلًا متذكر شده‏ام به یادتان مى‏آورم تا بتوانم بحث را ادامه دهم. سؤال من این است كه از نظر شما انسانیت چیست؟ آیا ظاهر جسمانى شما انسانیت شماست؟ یا انسانیت حقیقتى است كه به اصطلاح فلاسفه «مَقُولِ به تشكیك» است؟ یعنى وجودى است كه شدّت و ضعف دارد، مثل نور كه شدّت و ضعف دارد. در جاى خود ثابت شده است، چیزى كه شدّت و ضعف‏بردار است، حقیقت دارد، ولى چیزى كه شدّت و ضعف‏بردار نیست، مثل آجر و دیوار كه داراى شدّت و ضعف نیستند، اعتبارى است و حقیقتى ندارد. فیلسوفان مى‏گویند: هر چیزى كه تشكیك‏بردار است، از سنخ وجود است و هر چیزى كه تشكیك‏بردار نیست، از سنخ ماهیت است. ماهیت هم كه امر عدمى است. به عنوان مثال؛ علم یك حقیقت وجودى است، به همین جهت تشكیك‏بردار است، یعنى شدّت و ضعف‏بردار است و لذا مى‏توان گفت این شخصْ عالم‏تر از آن شخص است و هر چیزى كه تشكیك‏بردار است، یك مقام مطلق و یا شدّیت محض دارد، مثل «علم» كه یك مطلق دارد كه همان علم خداوند است، ولى نمى‏توان گفت این دیوار، دیوارتر از آن دیوار است، چون از سنخ وجود نیست. انسانیت نیز یك حقیقت وجودى است و لذا شدّت و ضعف پیدا مى‏كند، یعنى مى‏توان گفت انسانیت این شخص بیشتر از

مبانى معرفتى مهدویت، ص: 133

دیگرى است. كامل‏ترین مرتبه انسانیت را انسان كامل یا كلُ‏الانسان یا كون جامع و در زبان دین، امام‏زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) مى‏گویند.