1 - عبادت در شب عید فطر بسیار مهم است. از امام سجاد (علیه السلام) روایت شده است که به فرزندانش در مورد این شب سفارش کرده و می فرمودند: این شب کمتر از آن شب نیست. منظور حضرت (علیه السلام)، شب قدر بود.
2 - مهمترین کارها در این شب، بعد از جستجوی ماه و دیدن آن، خواندن دعایی است که هنگام دیدن ماه خوانده می شود و در صحیفه سجادیه نیز آمده است، همچنین سلام و تضرع کامل به نگهبان شبش که از معصومین (علیهم السلام) است و توسل جستن به آنان جهت جدیت ایشان در اصلاح اعمال او در این ماه از اعمال این ماه به شمار می رود.
3 - غسل کردن به هنگام غروب روز آخر ماه رمضان مستحب است.
4 - مستحب است که بعد از نوافل مغرب، در حالی که دست های خود را بلند کرده است، بگوید: یا ذالمن و الطول، یا مصطفی محمد و ناصره، صل علی محمد و آل محمد و اغفرلی کل ذنب احصیته و هو عندک فی کتاب مبین.
آنگاه سجده کرده و صد بار در سجده بگوید: اتوب الی اللَّه سپس حاجت خود را طلب کند.
5 - بعد از نماز مغرب، عشاء، صبح و عید، این تکبیر را بگوید: الله اکبر لا اله الااللَّه و اللَّه اکبر و لله الحمد اللَّه اکبر و الحمد لله علی ما هدانا.
بهتر است این تکبیر را در پی این نمازها، ترک نکند.
6 - مستحب است بعد از نماز مغرب و عشا، دو رکعت به جا آورده در رکعت اول بعد از سوره فاتحه، صد بار سوره اخلاص و در رکعت دوم بعد از سوره فاتحه، یک بار سوره اخلاص را بخواند. آنگاه قنوت خوانده و به رکوع رفته سجده کند و سلام بدهد. آنگاه سجده کرده و در سجده صد بار بگوید:اتوب الی اللَّه.
7 - از مهمترین اعمال در این شب، زیارت امام حسین (علیه السلام) است.
8 - از مهمترین کارها، به پایان بردن این شب با تسلیم اعمال به نگهبان شب است.
9 - روز عید فطر، روزی است که هر کس به تناسب اعمالش در ماه رمضان، پاداش می گیرد. در حدیثی امام حسن (علیه السلام) می فرماید: ...به خدا سوگند اگر پرده ها فرو افتد، نیکوکار می اندیشد که چرا بیشتر عمل نیک انجام ندادم و بدکار می گوید چرا بد کردم! و از شانه کردن مو و صاف کردن لباس خود باز می ماندند. از کارهای مهم در روز عید فطر، توسل به حامی و نگهبان آن روز و شفیع قرار دادن او در اول آن و مبالغه در آن به اندازه بزرگی این روز است.
10 - مستحب است که در روز عید فطر، غسل کند و سزاوار است غسل خود را با بسم اللَّه شروع کرده و بعد از انجام آن، بگوید: اللهم اجعله کفارة لذنوبی و طهر دینی و اذهب عنی الدرن
(خدایا! این را کفاره گناهانم قرار ده، دینم را پاک گردان و پلیدیها را در من از بین ببر).
11 - از اعمال این روز خواندن دعای ندبه و اندوه به خاطر غیبت امام زمان (عج) و دعا برای فرج او می باشد.
12 - از اعمال این روز، نماز عید فطر است. سزاوار است که قبل از خروج از منزل، به نیت انجام دستور خداوند با یک یا چند دانه خرما افطار نموده و دعایی را که در این مورد رسیده است، بخواند و هنگام برپایی نماز عید به صورت جماعت، مصیبت غیبت امام زمان (عج) را به یاد آورد و به یاد داشته باشد که امامت نماز عید از حقوق مخصوص امام زمان (عج) می باشد. همچنین سزاوار است که به نیت قرار گرفتن در سایه عنایت خدا، در فضای بدون سقف، نماز خوانده و بر خاک بنشیند با روح توجه در نماز، کامل شود.
13 - مستحب است که روز عید فطر را با توسل به نگهبان روز، که از معصومین (علیهم السلام) می باشد، به پایان ببرد.
- ماه شوال نیز آدابی دارد مثل روزه گرفتن در روزهای چهارشنبه و پنج شنبه و آداب دیگری که در مفاتیح الاجنان و المراقبات ذکر شده است.
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است: شوال نامیده شد؛ زیرا گناهان مؤمنین در آن از بین می رود[1]

پی نوشت:

[1] ترجمه المراقبات.