پرسش: حق النفس چیست و چگونه باید آن را ادا کرد؟

پاسخ اجمالی:
در آموزه های دینی از سه حق که حق الله، حق الناس و حق النفس باشد، نام برده شده است.[1]
1. حق الله اموری مانند نماز و روزه و حج و زکات و ... است که بر مکلف انجام آن واجب است و یا اموری که خداوند از آن نهی نموده، مانند نوشیدن شراب و زنا و... که ضروری است از انجام آن اجتناب کرد.
2. حق الناس به حقوقی گفته می شود که در ارتباط با دیگران است و در این زمینه فرقی بین حقوق مالی، مانند غصب اموال دیگران و یا تلف نمودن آن و یا بردن آبروی افراد، مانند غیبت، تهمت و ... نیست.
3. حق النفس، حقی است که نفس و جان انسان بر وی دارد و رعایت آن ضروری است. در این باره امام سجاد (علیه السلام) در رساله حقوق فرموده است: "حَقُّ نَفْسِکَ عَلَیْکَ أَنْ تَسْتَعْمِلَهَا بِطَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل‏"؛ حق نفس تو این است که او را در راه اطاعت خداوند به کار گیری.[2]
گفتنی است؛ مقصود از "حق نفس" در روایت امام سجاد (علیه السلام)، جنبه جسمانی انسان مورد نظر نیست، بلکه معنایش این است که انسان از سرمایه وجودی خویش در راه اطاعت و رضایت خداوند استفاده نماید. اما جدای از روایت امام سجاد ممکن است مقصود از حق نفس، رعایت امور مربوط به جسم و روح باشد؛ بدین معنا که همان گونه که اهتمام به حقوق خداوند و مردم ضروری است، اموری که به سلامت جسمی و روحی انسان کمک می نماید، نیز باید مورد توجه قرار گیرد تا در مسیر بندگی خداوند موفق بود، و ادای حق نفس (به این معنا) با حفاظت از نفس و پیشگیری از اموری که به سلامت او ضرر می رساند، تحقق می یابد.

&&&&&&&&&&&&&&&&&&& پی نوشتــــــــــــــــــــــــــــــــها :
[1]. فیض کاشانى، ملا محسن، تفسیر الصافى، ج 2، ص 469،  انتشارات صدر، تهران، 1415 ق.
[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 619، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413 ق.
منبع : اسلام کوئست