مسئولیت شرعی مرد در برابر همسرش که حجاب اسلامی را قبول ندارد چه می باشد در صورتی که زن حاضر به داشتن حجاب در هیچ صورتی نیست آیا بی توجه بودن شوهر به این نکته گناهی برای او محسوب می شود در حالی که احساس می کند که امکان تغییر رویه در رفتار همسرش امکان پذیر نمی باشد؟
رعایت حجاب شرعا واجب است و اگر زن رعایت نمی كند؛ وظیفه شوهر از نظر شرعی این است که او را نصیحت كند و با مدارا و اخلاق اسلامی او را وادار به حجاب شرعی بنماید و چنانچه رعایت نكرد، دیگر تكلیفی ندارد. البته شوهر می تواند از رفتن زن در جامعه در صورتی که رعایت حجاب و موازین شرعی را نکند؛ جلوگیری نماید.
گفتنی است؛ برای کسی که دارای ایمان و غیرت است لازم است بر حجاب و چگونگی رفتار همسر و خانواده اش نظارت کامل داشته باشد و بر اساس آیه شریفه قرآن در سوره تحریم که می فرماید (یا ایها الناس قوا انفسکم و اهلیکم نارا یعنی ای مردم خود و زن و فرزندانتان را از آتش جهنم حفظ کنید)؛ آنان را امر به کارهای خوب و وظایف شرعی نماید و از کارهای بد و حرام باز دارد که رعایت حجاب یکی از مهمترین این امور است.
بر خانم ها نیز واجب است در این امور مخصوصا حجاب و عفاف علاوه بر این که یک امر واجب و ضروری دین است و رعایت آن بر آنها مانند نماز واجب است از شوهران اطاعت نمایند که در واقع اگر شرع اطاعت از شوهر را در این امور بر زن واجب کرده برگشت به اطاعت از خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و اله) می کند و چیز جدایی نیست.
تفصیل مطلب:
شما می توانید با دادن اطلاعات به مرور زمان ایمان ایشان را تقویت نمایید و با ایجاد ترس از خدا و قیامت و تشویق کردن با تذکر برخی آیات و روایات و یا از طریق کتاب هایی که در این زمینه ها هست, میل به رعایت حجاب را در ایشان ایجاد کنید.
در این قسمت برای نمونه به موضوعاتی که می توانید طرح نمائید اشاره می شود
1- یاد آوری نمائید که اگر بر فرض رعایت حجاب، واجب نباشد و یا کار درستی نباشد؛ آنهایی که حجاب را رعایت می کنند در برابر آنهایی که حجابشان را رعایت نمی کنند چیزی را از دست نداده اند (چون به غیر از رعایت پوشش که تضمین کننده امنیت روحی و جسمی او بوده، مانند بقیه مردم از این دنیا بهره برده اند)؛ اما اگر آنچه را که متدینین می گویند درست باشد (که قطعا نیز همینگونه است) کسانیکه به دستورات دینی عمل کرده اند نجات یافته اند و آنهایی که بی حجابی یا بدحجابی کرده اند، جز عذاب نصیبشان نخواهد شد.
2- از او سوال نمائید كه دوست دارد چگونه فرزندی داشته باشد فرزندی كه نسبت به مسائل دینی مقید باشد و یا فرزندی كه در خصوص مسائل دینی بی موالات باشد و اگر جواب وی این است كه دوست دارد فرزندش مقید به مسائل دینی باشد به او متذكر شوید كه نسبت به این مساله فكر كند كه یك مادر بی موالات نسبت به مسائل مذهبی چگونه می تواند فرزندی متدین را تربیت نماید.
3- شاید ایشان اظهار كند كه من به خدا ایمان و اعتقاد دارم و همینکه دلم پاک باشد و خوب باشم و در روز به یاد خدا باشم کفایت می کند و نیاز به رعایت حجاب نیست؟ اگر با چنین استدلالهایی مواجه شدید در پاسخ می توانید یادآور شوید که همه این موارد خوب است و جای آن چیزی را که خداوند از شما خواسته (یعنی حجاب) را نمی گیرد. به او یادآور شوید كه اعتقاد داشتن به خدا فقط گفتن به زبان نیست و حجاب آن عملی است که خود خداوند دستور داده است. کما اینکه دلیل مطرود شدن شیطان از درگاه الهی عمل نکردن به دستور الهی بود نه اینکه شیطان به خدا اعتقاد نداشت و او را عبادت نکرده بود!
امام صادق علیه السّلام فرمود: ... ایمان بدون عمل ثبات ندارد و عمل از ایمان مى‏ باشد. (ایمان و كفر-ترجمه الإیمان و الكفر بحار الانوار ج‏1 ص 408 )
4- وی را با فلسفه حجاب آشنا نمائید.
علاوه بر اینکه وی را با کتابهایی که در این خصوص به نگارش در آمده آشنا می نمائید در فرصت‏هاى مناسب فلسفه این دستور الهی را بیان كنید.
5- وی را با پیامدهای دنیوی و اخروی ترك حجاب كه در روایات ذكر شده آشنا نمائید. به خصوص اگر به روش غیرمستقیم ارائه گردد و موجب تنبه و موعظه كردن را فراهم سازد.
6- آثار مثبت فردی، اجتماعی، روحی و جسمی حجاب را با دلایلی محکم بیان نمائید.
7- هر از چند گاهی (همچون شب های جمعه) با همسر خود سری به قبرستان و گذشتگان بزنید و به وی گذر عمر و مرگ و بیهوده نبودن جهان هستی را یاد آور شوید که این امر علاوه بر اینکه تاثیر بسزایی در کاهش روحیه تکبر و غرور دارد انسان را به فکر و عبرت اندوزی فرو خواهد برد.
8- استفاده از ابزار احساس و عاطفه
برای بکارگیری از این ابزار باید موارد ذیل را مورد توجه قرار دهید:
1- از پیوند عاطفی كه در روابط زناشویی دارید استفاده نمائید.
2- برای بیان نظرات خود از افرادی که ارتباط عاطفی قوی تری با همسر تان دارند استفاده كنید.
3- از والدین و كسانیكه به عنوان الگو می باشند بخواهید كه آنها اهمیت بیشتری به حجاب بدهند.
4- از اتفاقات پیرامونی خود جهت راهنمایی وی استفاده كنید به عنوان مثال شنیدن خبر مرگ ناگهانی دوستان و آشنایان و فامیل معمولا بسیار بر روی افراد تاثیر می گذارد و شما می توانید در چنین موقعیت هایی متذکر شوید که مرگ معلوم نیست چه موقع به سراغ ما بیاید و چه بسا فرصت جبران گذشته را به ما ندهد و اگر ما دست خالی به ان دنیا برویم سرنوشت بسیار بدی پیدا خواهیم کرد؛ پس چه خوب است تا زنده ایم فرصت را غنیمت شمرده و برای خود ره توشه ای ذخیره نمائیم.
5- از داستانهای عبرت آموز بهره بگیرید كه می توانید به كتابهای ذیل مراجعه نمائید.
6- از اصول و عقایدی که تا کنون نسبت به آنها پایبندی خود را حفظ نموده بهره کافی را ببرید. مثلا ممکن است وی ارادت خود را نسبت به حضرت زهرا و امام حسین علیه السلام و حضرت زینب (سلام الله علیهم اجمعین) حفظ کرده باشد؛ لذا شما می توانید با بهره گیری از زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) و داستان عاشورا و حجاب حضرت زینب (سلام الله علیها) در حادثه ی کربلا، ایشان را به حجاب تشویق کنید.
7- اگر زمانی حتی به میزان اندکی حجاب خود را رعایت کرد او را تشویق كنید و دائما روى نقاط ضعف او دست نگذارید؛ بلكه جنبه هاى مثبت او خصوصا كارهایى كه مربوط به حجاب مى شود و لو كار كوچكى آنرا تشویق كنید. به عبارت دیگر هر رفتارى كه او براى حجاب انجام مى دهد مورد توجه اگر قرار گیرد كم كم علاقه ى او به حجاب بیشتر خواهد شد.
8- پیشنهاد دیگر اینكه تلاش كنید به هر كیفیت و طریقى شده، ایشان را به جمع خانواده های مؤمن ببرید كه با دیدن حجاب دیگران تحت تأثیر قرار گیرد.
9- سفرهاى زیارتى و درک فضاهای معنوی مى‏تواند در تشویق ایشان به حجاب نقش مؤثرى داشته باشد. بنابر این سعى كنید ایشان را به این گونه مسافرت‏ها تشویق نمائید.
10- وجود ماهواره در اکثر زندگی مردم موجب ورود فرهنگ بی دینی و لاابالی گری و بی حیایی گشته است. لذا زمینه های گناه همچون ماهواره و فیلم های مبتذل و موسیقی های حرام را از بین ببرید.
در پایان جهت رسیدن به نتیجه مطلوب و عملی شدن آنچه تا کنون گفته شد نکاتی را حتما باید لحاظ نمائید:
1- مطالب مندرج در این نوشتار برنامه هایی عملی می باشد که پیاده نمودن آنها نیاز به صبر، حوصله و زمان دارد بنابراین تمامی آنچه گفته شد را به عنوان یک مقاله و یا مطلب علمی یكجا مطرح ننمائید؛ بلكه هر كدام از این موارد را به تناسب موقعیت و در فرصتهای مناسب به مرور زمان پیاده کنید.
2- در هیچ یك از مراحل گفته شده از برخورد نیك و ملاطفت آمیز و احترام نهادن دور نشوید. این را بدانید كه با فشار و اجبار كسى را نمى توان هدایت نمود و چه بسا تأثیر منفى آن بیشتر از هدایت گردد. اگر رابطه شما با همسرتان اكنون به جبهه گیرى و حساسیت نشان دادن و صف آرایى منتهى شده است براى مدتى سكوت كرده و حرفى به او نگویید و به دنبال اجراى روش غیرمستقیم باشید و به شكلى از همكارى افراد دیگر بهره مند شوید.
3- از زور و تحمیل خودداری نمائید چراکه تحمیل، فطرت خداداد را منحرف می سازد و او را از رعایت حجاب منصرف می کند.
4- خطا و اشتباه نمودن را انتظار داشته و بپذیرید و بعد آن را فراموش كنید.
5- تمام انتظارات و دستورات خود را در قالب محبت و دوستى بیان كنید.
6- به شخصیت او به خصوص در جمع دوستان احترام بگذارید.
7- توان روحى و جسمى و روانى او را در عمل به خوبى ها و ترك بدى ها مد نظر داشته باشید و فراتر از توانش از او انتظار نداشته باشید.
8- هرگز وى را سرزنش نكنید و از طریق نكوهش و سرزنش نخواسته باشید افكار و اندیشه هاى خود را به وى منتقل و یا تحمیل كنید.
9- از سخت گیری و زیاده روی پرهیز نموده و حجاب را سهل و آسان جلوه دهید.
10- همسر شما باید این موضوع را درک نماید که آنچه که شما مطرح می نمائید از سر دلسوزی و شفقت و مهربانی، همراه با رأفت و رحمت و عشق و موعظه حسنه می باشد و نیت دیگری ندارید.
11- برخوردها باید حکیمانه و پاسخ ها مستدل و منطقی و سازگار با حکمت باشد.
12- گفتگو باید از جدال خصمانه و غرور و خودمحوری به دور باشد پرسش و پاسخ‌ها نیکو، منطقی و اقناع کننده و برای کشف حقیقت باشد. (نحل (16) ، آیه 125.
13- صفات پسندیده و نقاط مثبتی كه در ایشان هست را مد نظر قرار دهید و همواره ایشان را به خاطر آن ویژگی های مثبت مورد احترام و تكریم قرار دهید.
14- علاوه بر كتاب هایی كه معرفی خواهد شد هر چیزی كه احتمال می دهید در تشویق او برای رعایت حجاب مفید است فراهم كنید. مثلا از نوار سخنرانی مربوط حجاب یا فیلم مربوط به آن و ... کمک بگیرید.
15- می توانید آیات یا احادیثی كه در مورد اهمیت حجاب است در معرض دید او نصب كنید.
16- از بحث و جدل های بی فایده که ثمره ای جز بی احترامی به یکدیگر و بسته شدن راههای دیگر ندارد جداً خودارى كنید.
17- براى دستیابى به توفیق هدایت وی بسوی حجاب به ائمه اطهار(علیهم السلام ) متوسل شوید و آنها را در پیشگاه خداوند واسطه كنید كه خداوند توفیق چنین عملی را به شما عطا فرماید.
18- به جاى این كه او را سرزنش كنید و یا مورد انتقاد قرار دهید، اعمال مثبت زنان باحجاب را مورد تشویق قرار داده و هرگاه كه حجابش را بهتر رعایت می کند بیشتر او را تحویل بگیرید و بیشتر مورد احترام و تكریم قرار دهید.
19- نیت شما از بحث با وی محکوم کردن وی نباشد، بلكه به قصد تبیین و روشن شدن مسأله به گفتگو بپردازید و هر زمان كه احساس كردید تا حدودى قانع شد و یا ساكت شد، بحث را تمام شده تلقى كنید ولى تصریح نشود كه پس حق با من است و یا از این نتیجه گیرى هاى صریح كه طرف مقابل احساس ضعف كنید و خداى نكرده به گونه اى به لجبازى منتهى نشود.
20- در خصوص مسائل دینی؛ از سوی خود اظهار نظر نکنید بلکه مطالبی که ارائه می نمائید مستند به روایات معتبر و یا فتاوای مراجع باشد.
21- هر شخصى یك نقطه پذیرش و به قول معروف «رگ خوابى» دارد، سعى كنید این رگ خواب و نقطه پذیرش را به دست آورید و از این كانال وارد شوید و هدف خود را تعقیب كنید و لذا به صرف این كه باید شخصى را هدایت كرد بسنده نكنید بلكه با مطالعه بر روى خصوصیات وى راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آورید سپس زیر بناهاى فكرى وی را مورد بررسى قرار داده و در اصلاح آن بكوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و امورى است كه داراى نتیجه مستقیم بر عملكرد افراد می باشد. پس باید به تقویت و اصلاح این مبانى كوشید.
22- بهترین روشی كه از سوی معصومین علیهم السلام برای جذب دیگران به راه خدا معرفی شده این است كه خودمان با اشتیاق و علاقه به احكام دینى اسلام عمل كنیم و همیشه به دستورات دینى پایبند باشیم و در واقع با عمل خود دیگران را به دستور دینى دعوت كنیم به عبارت دیگر احكام دینى را با عمل خود تبلیغ كنیم.
قرآن در سوره بقره مى ‏فرماید: (أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُم) «آیا دیگران را به نیكى دعوت مى‏كنید در حالى كه خودتان را فراموش كرده‏ اید». (البقرة : 44)
حضرت صادق علیه السّلام فرمود: مردم را با غیر زبان خود (با اعمال و رفتار خود) براه حق دعوت نمائید . باید مردم از شما ورع و كوشش و اعمال خیر ببینند؛ كه این روش كاملا جلب ‏كننده است. (بحار الأنوار ج‏67 ص 303 )
البته علت اتخاذ چنین رویكردی نیز كاملا روشن است؛ چراكه اگر اهل عمل نباشید ولو به ظاهر خود را متعبد هم جلوه دهید تأثیرگذارى شما خیلى كم مى‏ شود. گذشته از اینكه چه بسا اگر حساسیت خاصى به شما پیدا كرده باشند دعوت زبانى شما نه تنها آنها را بیدار و هدایت نمى‏كند بلكه لجاجت و سرپیچى دیگران را ولو بخاطر ناراحت كردن شما بیشتر خواهند كرد.
* در خاتمه توصیه ما به شما این است كه بدون این كه ناامید باشید با حوصله و به تدریج به تلاش خود ادامه دهید. ان‏شاءاللَّه نتیجه جالبى در این زمینه خواهید گرفت. چراکه قصد و نیت خوب و خالصانه و خداپسندانه تان به شما كمك خواهد كرد و تلاشتان پیش خداوند متعال محفوظ و مأجور است.
-------------------
در خصوص حجاب می توانید به کتابهای ذیل مراجعه کنید:
فلسفه حجاب، شهید مرتضى مطهرى
فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى، غلامعلى حداد عادل
بهشت جوانان نوشته اسدالله محمدی نیا
مجله پرسمان، دى ماه 1380 (مقاله اى درخصوص چرائى پوشش)
كتاب هاى تفسیر قرآن در ذیل آیات 59، 32، 31 و 60 سوره نور و 32 و 33 سوره احزاب
-------------------------------------
منبع: پرسمان دانشجویی اخلاق وعرفان