خلوص نیت در تعلیم
بعضی ها، از اینکه عده ای دور آنها جمع شوند و هیاهویی داشته باشند، لذت می برند. اما آقا شیخ محمدحسین زاهد از این صفت ناپسند مبرا بود و اصلاً از مریدبازی خوشش نمی آمد و کسی را معطل خودش نمی کرد و فقط در اندیشه پیشرفت معنوی ما بود.
وقتی درس شاگردان به آخر ادبیات عرب می رسید، می فرمود: داداشی ها! شما درستان پیش [من] تمام شده؛ باید بروید از دیگران بهره مند شوید. مثلاً می فرمود: بروید خدمت آقای شاه آبادی (رحمة الله علیه). روزی شخصی در مسجد امین الدوله منبر رفته بود، در بین صحبت هایش گفت: جوانان، مثل این مسجد جای دیگر پیدا نمی کنید، به جاهای دیگر نروید.
آقا از حرف گوینده خیلی ناراحت شد و گفت: آقا این چه حرفی است که شما می زنید؟ خود من اگر این درس و بحث اینجا نباشد، به جای دیگر می روم.[۱]

هر روز یک مسأله شرعی یاد بگیر
روزی برای گرفتن استخاره خدمت ایشان رسیده بودم.
ایشان فرمود: داداشی قبل گرفتن استخاره می توانم تقاضایی کنم؟
گفتم: بفرمایید.
فرمود: داداشی! هر روز یک مسأله شرعی یاد بگیر.
عرض کردم: هر شب در درس شما شرکت می کنم.
فرمود: منظور این نیست که پیش من بیایی. هر مسجدی که نزدیک منزل شما است، برو و در تعلیم مسائل دینی کوتاهی نکن.
جواب دادم: چشم ان شاء الله عمل می کنم.[۲]

راه ارتـــــــزاق
گفتیم که در ابتدا به همراه برادر خود، نفت فروشی می کرد و از این راه، خرج و مخارج خود را کسب می کرد. هنگامی که پیمانه نفت را داخل منبع می کرد، آن را سرپُر بیرون می آورد و مواظبت می کرد که نکند به مردم کم بفروشد.
زمانی که رضا شاه در صدد مبارزه مستقیم با روحانیت برآمد، بر اساس وظیفه، نفت فروشی را ترک کرد و مشغول تدریس و کار آفرینی شد. لذا روش ارتزاق خود را تغییر داد. به این صورت که از هر جوانی برای تدریس، مبلغی بعنوان شهریه می گرفت.
وقتی برای شاگردی خدمت ایشان رسیدم، فرمود: داداشی! اگر برای یادگیری قرآن و احکام شرعی آمده ای، لازم نیست چیزی بدهی؛ اما اگر برای فراگیری ادبیات عرب آمده ای، باید ماهی ۳تومان بعنوان شهریه بدهی. من هم قبول کردم.
جامع المقدمات را به همراه حضرت آیت الله سیدمحسن خرازی خدمت ایشان شروع کردم. بعد از یک ماه، ۵تومان به آقای خرازی دادم که به آقا بدهد.[۳]
آقای خرازی خدمت آقا عرض کرد این ۵تومان را فلانی داده است. آقا پرسید: در کلاس قرآن و احکام شرکت می کرد یا ادبیات عرب؟
آقای خرازی گفت: درس طلبگی هم می نشیند.
آقا فرمود: به او بگو، بیشتر از ۳ تومان نمی گیرد و اگر هم بیشتر در کلاس قرآن و احکام شرکت می کند، نمی خواهد چیزی بدهد.[۴]
مطلقاً وجوه شرعی قبول نمی کرد. زندگی را فقط از راه تدریس می چرخاند. حتی اگر کسی هدیه ای می آورد، قبول نمی کرد. روزی شخصی به نام حاج آقا رضا فرش فروش، به محل تدریس وارد شد. بعد از سلام و احوال پرسی گفت: آقا جان! شما مرا می شناسید که اهل خمس هستم و مالم را پاک می کنم. مقداری پول هست که نه خمس است و نه زکات؛ می خواهم به شما بدهم.
آقا تشکر کرد، اما پول را قبول نکرد و اصرار حاج آقا رضا به جایی نرسید.[۵]

قنـــــــاعـــــــت
غذای ایشان بسیار ساده بود. آن مقدار از غذا می خورد که بتواند عبادت خدا و خدمت به خلق نماید.
پدرم فوت کرده بود و خرجم را برادرم که در ارتش بود تأمین می کرد. عاشق طلبگی بودم. به خاطر همین، روزی خدمت ایشان رسیدم و گفتم: می خواهم طلبه بشوم.
ایشان پرسید: خرجت را کی می دهد.
گفتم: برادرم که در ارتش[۶] است.
فرمود: با این پول ها نمی شود درس خوان شد.
کمی ناامید شده بودم، ولی فکر طلبه شدن از ذهنم بیرون نمی رفت. بالاخره تصمیم سرنوشت ساز زندگی ام را گرفتم. وسایلم را جمع کردم و خدمت آقا رسیدم. گفتم: من آمده ام که درس بخوانم. شما هر کجا صلاح می دانید مشغول کار شوم.
خلاصه با موافقت و صلاح دید ایشان، مشغول کار شدم و بنا شد صبح تا ظهر درس بخوانم و بعدازظهرها به سرکار روم.
از آن به بعد هر روز ناهار را به اتفاق آقا و شخص دیگری می خوردم.
برای تهیه ناهار، آقا به من می گفت: می روی پیش حاج محمدتقی قناد، انتهای بازار، سکنجبین می خری، مقداری هم پنیر. اگر حاج محمدتقی نبود و یا شربت نداشت، از کس دیگری نمی خری.
بعد از تهیه سکنجبین و پنیر، می آمدم حجره مسجد جامع. هنگام خوردن، برای ما یک استکان پر سکنجبین می ریخت ولی برای خودش استکان را پر نمی کرد و سهم خودش از پنیر و سکنجبین همیشه کمتر از ما دو نفر بود. با اینکه مساوی با ما پول پرداخت کرده بود.
بعد از تمام شدن غذا، ایشان رو می کرد و به ما می گفت: داداشی! من توان حساب کتاب قیامت را ندارم. همین جا همدیگر را حلال کنیم و این کار هر روز ایشان بود.[۷]

زاهد که آب جوجـــــه نمی خورد!
ایام بیماری، با چند نفر دیگر از جمله حضرت آیت الله حق شناس[رحمه الله] برای عیادت خدمت ایشان رسیدم. وقتی دور ایشان نشسته بودیم، با یک حالت خاصی ایشان رو کرد به آقای حق شناس و خطاب به ایشان گفت: داداشی! به آنها بگو اسم زاهد را از روی من بردارند، چرا که دکتر برای من آب سیب تجویز کرده است. و این حرف را جدی می گفت. البته ما ندیدیم که ایشان آب سیب میل کند.[۸]
ضمن آن که دکتر برای تقویت ایشان آب جوجه تجویز کرده بود، ولی ایشان آب جوجه نمی خورد و می فرمود: زاهد که آب جوجه نمی خورد.[۹]
یک روز جمعه بعد از صرف ناهار وقتی مسؤول خرج، مخارج را حساب کرد، سهم هر نفر ۳ عباسی شد.
ایشان فرمود: با ۳ عباسی، هنوز به من می گویند زاهد. در حالی که ۳ عباسی یک ششم یک ریال بود و مبلغ زیادی نبود.[۱۰]
روزی بعد از درس و در میان راه فرمود: داداشی! امروز مهمان دارم؛ برویم چند تا خیار بخریم. وقتی به مغازه میوه فروشی رسیدیم، ایشان از میان خیارها چند خیار بزرگ به قول ما سالادی برداشت.
من خیلی ناراحت شدم چرا که قیمت خیار قلمی با سالادی زیاد فرقی نداشت. آقا متوجه ناراحتی من شد و فرمود: داداشی ناراحت نشو. خیار است. خرد می شود و آب دوغ خیار می سازد، پس چیزی که آخر و نتیجه اش یکی است، دیگر نباید معطل شد که قلمی بخرم یا درشت.[۱۱]
روزی با خودم فکر کردم، امروز یک غذای ساده تهیه کنم و ببرم حجره محل تدریس آقا و به اتفاق ایشان بخوریم. بالاخره غذایی ساده تر از نان و پنیر و سبزی پیدا نکردم. به اندازه دو نفر تهیه کردم و رفتم خدمت ایشان؛ وقتی غذا را دید، فرمود: داداشی! هر دو اینها را که نمی شود خورد؛ یا نان پنیر و یا نان سبزی، ولی چون سبزی زود خراب می شود، امروز نان و سبزی می خوریم و فردا نان و پنیر را.[۱۲]
روزی دیگر مادرم برای ناهار ماهی پلو درست کرده بود؛ به مادرم گفتم: یک بشقاب هم ببرم محضر آقا. مادر هم یک بشقاب آماده کرد و برای راحتی آقا تیغ های ماهی را جدا کرد.
وقتی غذا را خدمت آقا بردم، آقا تشکر کرد و مشغول خوردن شد. در حین خوردن گفت: داداشی! چقدر مرغش خوشمزه است.
خیلی تعجب کردم که چگونه متوجه نشده که ماهی است. معلوم بود که مزه مرغ را فراموش کرده است.[۱۳]
از لحاظ پوشش و لباس، ساده و بی آلایش بود و معمولاً یک دست لباس بیشتر نداشت. البته این را وقتی فهمیدم که در ایام بیماری که منجر به فوت ایشان شد، به اتفاق چند نفر از دوستان برای عیادت، خدمت ایشان رسیده بودیم. من دیدم وقت عوض کردن لباس ایشان است، لذا به همسر ایشان گفتم: یک دست لباس بدهید تا لباس های آقا را عوض کنم.
همسر ایشان در جواب گفت: آقا همین یک دست لباس را دارد و هر وقت باید تمیز شود آن را می شوید و به تن می کند.[۱۴]
پس از بازگشت از مشهد، با خودم گفتم: بروم خدمت آقا؛ هم ایشان را زیارت کنم و هم سوغاتی ایشان را بدهم. برای ایشان یک جفت جوراب آورده بودیم. وقتی خدمت ایشان رسیدیم، سوغاتی را خدمت ایشان دادم.
خیلی مرا تشویق کرد و گفت: سوغاتی آوردن، کار خیلی خوبی است ولی مرا از پذیرفتن آن معذور کن؛ چرا که در حال حاضر جوراب دارم.
اما من اصرار کردم.
ایشان در جواب اصرار من فرمود: داداشی! یک جفت جوراب برای مدت مدید من کفایت می کند و این جوراب تو بدون استفاده می ماند و اسراف می شود.[۱۵]
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پانوشت‌ها:
[۱] حاج حبیب الله عسگر اولادی
[۲] حاج حسین دوایی
[۳] پول بچه‌ها را آقای خرازی جمع می‌کرد.
[۴] حاج حبیب الله عسگر اولادی
[۵] سید مصطفی میرطاهری
[۶] ارتش عصر پهلوی
[۷] حاج احمد کاشانی به نقل از مرحوم سید احمد میرخوانی
[۸] حاج محسن قلهکی
[۹] حاج کاظم یحیایی
[۱۰] حاج حسین دوائی
[۱۱] حاج حسین توانا
[۱۲] حاج محمود اخوان به نقل از دیگران
[۱۳] حاج مهدی استادی به نقل از شخص دیگری
[۱۴] حاج محمد عبدالله زاده
[۱۵] حاج رضا طالقانی به نقل از دیگری
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
منبع: کتاب شیخ محمدحسین زاهد(ره)؛ نوشته: حمیدرضــــــا جعفری
تنظیم: محسن تهـــــرانی - بخش حوزه علمیه تبیان