ورود به کربلا

روز دوم محرم بعد از برپا شدن خیمه ها وسکونت در کربلا، زینب کبری علیهاالسلام هراسان به حضور برادر شرفیاب شد و عرض کرد: این بیابان را خوفناک می بینم؛ چرا که ترس عظیمی از آن به من روی آورده است. امام حسین علیه السلام فرمود: هنگام رفتن به جنگ صفین، از این جاگذر می کردم که پدرم گریست و فرمود: در عالم خواب دیدم که این بیابان دریایی از خون است و حسین علیه السلام در آن غرق می شود و هرچه یار و یاور می طلبد، کسی او را یاری نمی کند. آن گاه پدرم به من فرمود: «ای اباعبداللّه! اگر چنین حادثه ای برای تو رخ دهد چه می کنی؟ گفتم: صبر می کنم. زینب علیهاالسلام با شنیدن این سخن، آن چنان سوخت که گریه سر داد.[1]

پرستار جسم، طبیب روح

حضرت زینب علیهاالسلام افزون بر مسئولیت های سنگینی که در جریان عاشورا پذیرفته بود، مسئولیت پرستاری جسمی و روحی اهل بیت علیهم السلام را هم به عهده داشت. امام سجاد علیه السلام می فرماید: «در روز عاشورا وقتی پدرم را کشته و به خون آغشته دیدم و دیدم که فرزندان آن حضرت با برادران و عموهایم به شهادت رسیده اند و زنان و خواهران را مانند اسیران روم و ترک مشاهده کردم، به حدی ناراحت شدم که سینه ام تنگی کرد و خواست روح از بدنم جدا شود. در این هنگام عمه ام مرا دید و گفت: «ای یادگار برادر! تو را چه شده است؟ بیش از این بی تابی مکن. به خدا قسم شهادت، عهدی است که خدا با جد و پدرت کرده است. خداوند از کسانی که در آسمان ها معروف اند تعهد گرفته که ایشان این اعضای پاره پاره و جسدهای غرقه به خون را به خاک بسپارند و در این سرزمین برای قبر پدرت بیرقی برافرازند که اثر آن از بین نخواهد رفت و در آمد و رفت شب و روزها محو نخواهد شد».[2]

زینب علیهاالسلام در کوفه

حضرت زینب علیهاالسلام علاوه بر اینکه با کوفیان سخن گفت و آنان را بر بی وفاییشان عتاب نمود، در دارالاماره ابن زیاد نیز چنان نیرومندانه ایستاد که توان سخن گفتن را از آن پلید گرفت. ابن زیاد برای آنکه زینب کبری را تحقیر کند گفت: خدارا شکر که شما را رسوا نمود و مردانتان را کشت و وحی و اخبارتان را دروغ گردانید. زینب علیهاالسلام بی آن که هیبت مجلس در روح بلندش تأثیر بگذارد، با نگاهی تحقیرآمیز به او فرمود: «حمد و سپاس خدای، که ما را به وسیله پیامبرش گرامی داشت و از هر پلیدی مبرا ساخت. همانا شخص تبه کار رسوا می شود و بدکار دروغ می گوید». بعد در پاسخ عبیدالله که گفت: کار خدا را درباره خاندانت چگونه دیدی، فرمود: «چیزی جز زیبایی و خیر ندیدم. آنان گروهی بودند که خداوند کشته شدن را برایشان نوشته بود و مردانه به سوی قتلگاه شتافتند و محاکمه تو و ایشان در پیشگاه الهی نزدیک است تا حق آشکار گردد».[3]

دفاع از امام سجاد علیه السلام

بعد از واقعه کربلا، وقتی امام سجاد علیه السلام را در برابر ابن زیاد آوردند گفت: تو کیستی؟ حضرت فرمود: من علی فرزند حسینم. ابن زیاد گفت: مگر خدا علی بن الحسین را نکشت؟ حضرت فرمود: علی، برادرم بود و مردم او را کشتند. عبیدالله گفت: بلکه خدا او را کشت. حضرت فرمود: خداوند جان ها را به هنگام مرگشان می گیرد، ابن زیاد خشمگین شد و گفت شگفتا! هنوز آن جرأت و توانایی در تو باقی مانده که پاسخ مرا بدهی و گفته مرا زیر پا اندازی، او را ببرید و گردن بزنید. در این هنگام زینب علیهاالسلام بی تاب شد و خود را به دامان امام انداخت و فرمود: ای پسر زیاد! هر چه از خون ریختی تو را بس است. به خدا سوگند از او جدا نخواهم شد. اگر قصد کشتن او را داری مرا نیز با او بکش. ابن زیاد لحظه ای به زینب علیهاالسلام و علی بن حسین علیه السلام نگریست و گفت: خویشی چه شگفت انگیز است.[4]

در مجلس یزید

زینب علیهاالسلام بعد از ورود به شام، با سخنان علی گونه اش یزید را رسوا ساخت. او در مجلس یزید خطاب به او فرمود: «افسوس که ناچار به گفتگو با تو هستم؛ و گرنه حقیرتر از آنی که با تو سخن گویم.... به خدا قسم که جز از خدا ترسی ندارم و جز به او نزد کسی شکایت نمی برم. هر مکر و خدعه ای داری به کار گیر، ولی بدان به خدا سوگند نمی توانی یاد ما را محو کنی و ذکر اهل بیت را از بین ببری». ایشان سپس خطبه اش را آغاز کرد و فرمود: «آیا گمان کردی که چون عرصه را بر ما تنگ نمودی و ما را مانند اسیران به این طرف و آن طرف بردی، ما را نزد خدا خوار نمودی. ای یزید! به خدا قسم تو جز پوست خود را نشکافتی و جز گوشت بدن خود را قطع ننمودی.» یزید بعد از شنیدن این سخنان آتشین، از وحشت و تأثر آن چنان لرزید که دستور داد اهل بیت را با کمال احترام به مدینه برگردانند.[5]

کاروان سیاهپوش

وقتی اهل بیت امام حسین علیه السلام خواستند به مدینه بازگردند، به دستور یزید شترها را با پارچه های پرزرق و برق آراستند تا با احترام بیشتری به سوی مدینه حرکت کنند. زینب علیهاالسلام که از هوشیاری، قاطعیت و تدبیر بالایی برخوردار بود، دریافت که آنها می خواهند خون شهیدان را با اینگونه ظاهر سازی ها لوث نمایند. از این رو از فرصت استفاده کرد و بی درنگ فرمود: «محمل ها را سیاه پوش کنید تا مردم بدانند در مصیبت و عزاداری فرزندان فاطمه زهرا علیهاالسلام به سر می بریم.»[6]

وفات حضرت زینب علیهاالسلام

در تاریخ و روز و سال وفات حضرت زینب علیهاالسلام دیدگاه های گوناگونی وجود دارد. نظر معروف این است که آن حضرت پس از شهادت امام حسین علیه السلام بیش از یک سال و نیم زندگی نکرد و در نیمه رجب سال 62 هجری قمری، در 56 سالگی از دنیا رفت. نویسنده بحرالمصائب نوشته است: حضرت زینب علیهاالسلام بعد از واقعه کربلا و رنج شام و محنت ایام، چندان گریست که قدش خمیده شده و گیسوانش سفید گردید و زندگی ای سراسر حزن و اندوه داشت تا به سرای دیگر رخت بربست.[7]

توسل به حضرت زینب علیهاالسلام

توسل به حضرت زینب علیهاالسلام و واسطه قرار دادن ایشان برای دریافت توفیقات الهی، از مسائلی است که در کلام معصومان بدان سفارش شده است. امام زمان(عج) فرمود: «در گرفتاری واسطه ای آبرومند چون عمه ام زینب علیهاالسلام به درگاه خدا معرفی کنید تا خدای متعال گرفتاری تان را برطرف سازد.»[8] همچنین ایشان در جای دیگر فرموده است: «به شیعیان و دوستان من بگویید خدا را به حق عمه ام حضرت زینب علیهاالسلام قسم دهند که ظهور مرا نزدیک گرداند.»[9]

زیباترین شکیب

تابش آفتاب شکوهمند زینب علیهاالسلام بعد از ورود به مدینه طیبه بیش از یک سال و اندی دوام نیاورد و همین مقدار زندگانی هم بدون حسین علیه السلام برای زینب علیهاالسلام بسیار سخت بود. اگر مقام والای صبر و تسلیم حضرت زینب علیهاالسلام در برابر مقدرت الهی نبود، کافی بود که زینب علیهاالسلام بعد از حسین علیه السلام با تجدید هر خاطره ای از خاطره های کربلا و عاشورا جان بسپارد و با زندگی وداع کند؛ اما زینب علیهاالسلام بنده شایسته خدا بود و بندگی خدا را در میدان های مختلف نشان داد و فرمان «فاصبِرْ صبرا جمیلاً» را لبیک گفت و بسان برادرش حسین نقش زیباترین شکیب را بر صحنه تاریخ بشریت ترسیم کرد. بدین سان، روحی بلند پس از حیاتی شکوهمند به جوار رحمت بیکران حق بار یافت و به دودمان پاکش پیوست و درس بندگی، عفت، ایثار، تعهد و صبر در راه خدا را به همگان آموخت.

مدح زینب علیهاالسلام

شیرزن قافله اهل بیت
عالمه عاقله اهل بیت
خیز و بیا شوب شب شهر را
پر زعلی کن نفس دهر را
کوفه بیمار طبیبش تویی
منبر و محراب حبیبش تویی
خطبه بخوان شهر به پا می شود
کوفه افسرده حرا می شود
مظهر اعجاز خدا در دمشق
آنچه تو کردی همه عشق است عشق
خطبه بخوان سنگ صدا می دهد
منبر و محراب ندا می دهد
یوسف دل بر سر بازار تو
مصر و دمشق اند گرفتار تو
در دو کران قبله اهل دلی
شاهد اسرار چهل منزلی...[10]

منبع: مجله گلبرگ، شماره65، مهر1384.
----------------------------------
پی نوشت:
[1] ریاحین الشریعه، ج 3، ص 78.
[2] بحارالانوار، ج 45، صص 179ـ180.
[3] ره توشه راهیان نور، پیشین، ص 266.
[4] شیخ مفید، ارشاد، ص 473.
[5] ره توشه راهیان نور، ص 268.
[6] خصائص زینبیه، ص 210.
[7] الوقایع و الحوادث، ج 1، ص 123.
[8] شیفتگان حضرت مهدى عج، ج 1، ص 251.
[9] مادر مصیبت ها، ص 100.
[10] محمد فخارزاده.