به گزارش خبرنگار ضیاءالصالحین به نقل از فارس، سعید جلیلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمع تعدادی از دانشجویان وطلاب، ریشه های قرآنی تعبیر «آتش به اختیار» را مورد واکاوی قرار داده است.
جلیلی در این نشست با ذکر آیاتی از سوره توبه و احزاب به تبیین مفهوم آتش به اختیار در قرآن و مطالبات رهبر معظم انقلاب در این راستا پرداخت.
جلیلی در بخشی از سخنان خود در این نشست گفت: «آتش به اختیار» یعنی اگر رهبری از ما مطالبه ی انجام تکلیف می کند، نگوییم این را خود ایشان انجام می دهد و اگر کسانی نمی خواهند برای انجام مسئولیت و تکالیف قانونی هزینه بدهند، بی عملی خود را توجیه نکنند وبه آن القاب و لعاب موجه ندهند.
مشروح این سخنان در ادامه می آید:
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت همه شما برادران عزیز و خواهران گرامی سلام عرض می کنم. در سلسله جلسات قبلی «بنیان اندیشه سیاسی اسلام» گفته شد که وقتی در سیاست از مفهوم «دولت» صحبت میشود، دو بحث اصلی در آن نهفته است: «طاعت» و «حکم» و مفصل بحث شد که در اندیشه اسلام حکم فقط برای خداست و اطاعت فقط باید از خداوند باشد.
همچنین بر اساس قرآن، راه و صراط مستقیم در اسلام بندگی خداوند است: « وَ أَنِ اعْبُدُونی هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ». در اینجا سؤالی که پیش می آید و آن اینکه با این نگاه و رویکرد، «آتش به اختیار» چه معنایی دارد؟ انسان که در هر شرایطی باید ببیند فرمان الهی چیست و آن را مبنای عملش قرار دهد، چگونه می تواند «آتش به اختیار» باشد؟ این یک سؤال مهم است که علیرغم همه مباحثی که درباره «حکم» و «طاعت» وجود دارد، نسبت آنها با مفهوم «آتش به اختیار» چیست؟ در این جلسه می خواهیم پیرامون این موضوع مباحثه کنیم.
یکی از موضوعات مهمی که به صراحت در قرآن اشاره شده، این است که هر آن چه در هستی و آفرینش وجود دارد، به «اذن» خداوند است. چه در «تکوین» و چه در «تشریع». هر آن چه هست با اجازه و اذن خداوند است. آسمان ها، زمین، فرشتگان، قیامت، شفاعت، رویش ها، موت، حیات، معجزات پیامبران و حتی مغفرت الهی.
 هر چه که در این عرصه صورت می گیرد، مفاهیم و حقایقی است که همه  با اذن خداوند انجام می شود. « وَ یُمْسِکُ السَّماءَ اَنْ تَقَعَ عَلَى الْاَرْضِ اِلاَّ بِاِذْنِهِ». اگر آسمان ها برافراشته است، با آن اجازه است. 
مباحث فراونی وجود دارد که هر آن چه که در عالم و هستی کار می کند با «اجازه» خداوند است. این طور نیست که اینها رها باشند. در آیه آیت الکرسی می خوانیم: « مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ». یعنی اذن الهی بر همه چیز حاکم و حکمفرماست. 
حتی معجزات الهی نیز در همین چارچوب و با اذن الهی است و اینطور نیست که پیامبری از پیش خودش یک معجزه ای انجام داده باشد. قرآن به صراحت بیان می کند که اگر شما معجزاتی می بینید، اینها همه به اذن پروردگار است.
اذن در تشریع:
در تشریع هم همین است. آیه قرآن است که میفرماید اگر می بینید کسانی برای خودشان حرام یا حلال قرار می دهند، اولین سؤال از آنها این است که آیا تو از خداوند اجازه داری؟ «فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَرَامًا وَحَلالا» یا « قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَکُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ». این اذن الهی است.
در قرآن آیات فراوانی وجود دارد. « أَمْ لَهُمْ شُرَکاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّینِ ». مثلاً می آیند برای خودشان یک دین درست بکنند، قانون گذاری بکنند. «مَا لَمْ یَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ». در حالی که خداوند به آنها همچین اجازه ای نداده است.
 خود پیامبران هم همین را بیان می کردند که « مَا کَانَ لَنَا أَن نَّأْتِیَکُم بِسُلْطَانٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّـهِ». اگر ما برای ما شما دلیل و حجت یا معجزه ای می آوریم، این با اجازه خدا است.  
 خود ما که از خودمان اختیاری نداریم. « ما کان لرسول ان یأتی بایة الا باذن الله». اگر آیه ای می آورند، این آیه با اجازه خداوند است. 
این آیه مشهور که وقتی در قرآن در مورد خود پیامبر بیان می شود: «داعیاً الی الله» یعنی اگر تو مردم را به سوی خدا دعوت می کنی، «به اذنه» است. اینها همه اش با اجازه خداوند است. 
اگر وحی هست، این تعبیر را می کند که « فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَآ». آن وقت آن چیزی را که خداوند می خواهد، به اینها وحی می کند. 
به ما گفته می شود که باید از پیامبر اطاعت بکنیم. اگر پیامبری می آید، برای این است که از این پیامبر اطاعت بشود اما همین اطاعت از او برچه مبنایی چیست؟ 
« وَما أَرسَلنا مِن رَسولٍ إِلّا لِیُطاعَ» یعنی هر پیامبری که می آید، باید از او اطاعت بشود اما «باذن الله». آن «اجازه خدا» است که به این اطاعت «مشروعیت» می دهد. آن اجازه خداوند است که این مسیر را برای اطاعت باز می کند. 
در مسائل دیگر هم همین است. در سیزده سال اول در دوران بعثت، در دورانی که در مکه بودند و حتی در سال اول که در مدینه بودند می گفتند ما حتی اجازه جنگ نداریم. تا این که این اجازه رسید. «اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» از الان اجازه داده شد که شما جنگ بکنید. یعنی تا قبل این، اینطور نبود. در این نگاه همه چیز بر  مبنای اذن الهی است.
در تکوین، در هستی، در تشریع ، در جنگ و حتی به تبع جنگ شکست و پیروزی همه در این چارچوب است:  « کم مِّن فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَت فِئَةً کثِیرَةَ بِإِذْنِ اللَّهِ». 
اگر پیروز می شوید و اگر دشمن را شکست می دهید، باز اینها همه مبتنی بر آن «اذن الهی» است. « فهزموهم بإذن الله» آنها را به اجازه خداوند شکست دادند. 
« وَ ما أَصابَکُمْ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ فَبِإِذْنِ اللَّهِ». یعنی آن چیزی که روزی بین شما و مخالفین تان درگیری شد، همه اینها باز بر مبنای اذن الهی است:
اگر پیروز شدید؛ اگر صد نفر از شما می تواند بر دویست نفر از آنها پیروز  شود؛  همه اینها «باذن الله» است.
هر گونه کاری باید «باذن الله» باشد. به ویژه در مسائل اجتماعی .ً تعبیر قرآن راجع به مؤمنین چیست؟میفرماید مومنین اگر می خواهند در امور اجتماعی کاری بکنند، اول باید «اجازه» بگیرند. این تعبیر قرآن را ببینید.
 «انما المؤمنون» انما برای حصر است: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِذَا کَانُوا مَعَهُ عَلَى أَمْرٍ جَامِعٍ لَمْ یَذْهَبُوا حَتَّى یَسْتَأْذِنُوه» می گوید اگر مومنین بخواهند در آن امر جامع اقدامی بکنند آن را انجام نمی دهند و به سراغش نمی روند مگر این که قبلش اجازه بگیرند. اذن داشته باشند.
«امر جامع» چیست؟ مرحوم علامه طباطبایی ذیل این بحث می گویند:
پس در اندیشه دینی و در قرآن، وقتی که راجع به اجازه گرفتن بحث می شود، همه چیز باید «باذن الله» باشد. چه در تکوین، چه در تشریع، چه در امر جامع. حتی میفرماید اصلاً وصف مؤمن این است که کاری را نمی کند، مگر این که «اجازه» آن را گرفته باشد. 
این جا معنی «آتش به اختیار» چیست؟ اگر هر کاری می کنیم، باید به اذن الله باشد. پس این که مقام معظم رهبری می فرمایند «آتش به اختیار» یعنی چه؟
 قرآن در این باره مفصل بحث کرده است و می فرماید برخی اوقات «اجازه گرفتن» یک شاخص برای صادق یا کاذب بودن افراد است: «عَفَا اللَّهُ عَنْکَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْکَاذِبِینَ»
شاید همه ما در نگاه اول بگوییم آن کسانی که اجازه می گیرند «صادق» هستند اما عین تعبیر قرآن این است که آنهایی که به خدا ایمان دارند، آنهایی که به قیامت ایمان دارند. آنهایی که با اموال شان و اَنفس شان آماده مجاهده هستند، کسانی هستند که از تو اجازه می گیرند یا نمی گیرند؟ نمی گیرند! چرا؟ 
در ادامه هم درباره کسانی که اجازه می گیرند، می فرماید: « الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاَللَّهِ وَالْیَوْم الْآخِر وَارْتَابَتْ قُلُوبهمْ فَهُمْ فِی رَیْبهمْ یَتَرَدَّدُونَ». این عین آیه قرآن است: « إِنَّمَا یَستَئْذِنُک الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَخِرِ وَ ارْتَابَت قُلُوبُهُمْ ». کسانی که شک دارند و هنوز در تردید هستند: « فِی رَیْبهمْ یَتَرَدَّدُونَ» 
این بحث مهمی است. خود قرآن به ما می گوید مؤمن کسی است که کاری را انجام نمی دهد، مگر این که «اجازه» بگیرد. پس چرا در همین قرآن بیان میشود که مؤمنین واقعی کسانی نیستند که بیایند از تو اجازه بگیرند؟ آنهایی که اجازه می گیرند، آدم های مردد و شکاک هستند که حتی در وصف آنها می فرماید: «لا یؤمنون بالله و یوم الاخر» این دو مقوله چطور با هم جمع میشوند؟
دو اجازه داریم؛ یک اجازه هست که می خواهید بدانید خداوند چه می گوید؟
 «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا کانُوا مَعَهُ عَلى  أَمْرٍ جامِعٍ لَمْ یَذْهَبُوا حَتَّى یَسْتَأْذِنُوه». 
اما یک وقت هست که می دانید خداوند چه گفته و وظیفه ما را مشخص کرده ولی با سوال می خواهید از زیر مسؤولیت شانه خالی بکنید! اجازه تبدیل به یک بهانه می شود، مثل این که مثلاً به شما گفته اند نماز بخوانید. بعد می گویید نه! من باید هر نمازم را اجازه بگیرم و ببینم وظیفه دارم آیا امروز هم بخوانم یا نه؟ یا اینکه بگویید حالا امسال هم باید روزه بگیریم یا نه؟ 
برخی می خواهند مسؤولیتی را انجام ندهند و بهترین پوشش برای آنها «اجازه» است. ببینیم اصلاً اجازه داریم این کار را بکنیم یا نکنیم؟! 
این تعبیر قرآن است: «لَوْ کَانَ عَرَضاً قَرِیباً وَسَفَراً قَاصِدا». یک چیزی که هزینه ای نداشت و نزدیک بود را می گویند حالا می رویم تا پیامبر هم راضی باشد!
اما آنجایی که مثلاً می بینند یک مسؤولیتی سخت است بهانه ها شروع می شود. تعبیر قرآن این است که برخی هستند که اگر یک مسؤولیت و یک کاری آسان باشد، انجام می دهند و می گویند حالا این که سخت نیست. اما اگر کمی هزینه و سختی داشت، اجازه می گیرند تا به این بهانه از مسئولیت فرار کنند؛ مگر «مؤمنین واقعی». کسانی که ایمان دارند و می گویند این وظیفه  ماست وحتی اگر این کار سخت تر هم باشد باید انجام دهیم اما کسانی که دنبال فرار از مسئولیت هستند شروع می کنند «آقا اجازه!». «إِنَّمَا یَسْتَأْذِنُکَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ». میگویند حالا واقعاً این درست است؟ شما هزینه های این کار را حساب کردید؟ می دانید این چقدر مشکل دارد؟ 
قرآن می گوید تازه اگر اینها همراهی هم بکنند، آن موقع برای شما مشکل ایجاد می کنندآن موقع حتی آمدن اینها ضرر هم دارد.
 تعبیر قرآن این است که کسی که نمی خواهد وظیفه اش را انجام بدهد و دنبال بهانه است اگر با شما همراهی هم بکند، وسط راه شما را رها میکنند، در کارتان اخلال ایجاد می کنند. رفیق نیمه راه هستند « لَوْ خَرَجُوا فِیکُمْ مَا زَادُوکُمْ إِلا خَبَالا وَلأَوْضَعُوا خِلالَکُمْ»
آن موقع یک عده ای از شما هم دچار تردید می شوند «وَ فیکُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ». یکباره عده ای می گویند راست می گوید! حالا واقعاً آقا این کار را از ما خواست؟ باید انجام بدهیم؟ نباید انجام بدهیم؟ می گویند حالا آن طور هم که می گویند نیست! ظاهراً این قدر هم وظیفه نداریم!  «تردید» ایجاد میشود. 
اینجاست که «آتش به اختیار» معنا پیدا می کند. «آتش به اختیار» یعنی دچار تردید نشوید. در آن چارچوب قانونی و وظیفه ای که دارید کارتان را بکنید. لازم نیست دائم بگویید آقا این کار را بکنم؟ مثلاً کتاب هم بخوانم؟ آقا فرمودند کار فرهنگی خودجوش و تمیز کنید. این دیگر اجازه نمی خواهد. انجام بدهید.
تعبیر قرآن این است که در این مواقع، ظاهر و پوشش می شود «اجازه گرفتن» اما باطن آن  فتنه ایجاد کردن است. ولو با یک ظاهر موجه و مقدس! 
برخی اوقات یک مفاهیم با یک عناوین موجه مطرح می شود اما قرآن می گوید توجه داشته باشید و ببینید پشت آن عنوان چیست؟ مثلاً تکلیف می شود که باید بروید و در فلان جا بجنگید. ولی برخی می گویند حالا به ما اجازه می دهید که نیاییم؟ عنوان و پوشش حرفشان هم موجه و مقدس است. می گویند اگر ما به آن جا بیاییم، می ترسیم به گناه بیفتیم:  
اینجا تعبیر قرآن چیست؟ نمی گوید بارک الله، چه آدم مقدسی است و چقدر اهل احتیاط است که می گوید اگر من به این جا بیایم، شاید به گناه بیفتم! می گوید « أَلَا فِی الْفِتْنَةِ سَقَطُوا». تو الان در گناه افتادی! چون داری ترک مسؤولیت می کنی! بهانه می کنی اگر بیایم ممکن است دچار یک فتنه و گناه بشوم! « الافی الفتنه سقطوا و ان جهنم لمـحیطه بالکافرین»
«اجازه» نباید پوششی برای فرار از تکلیف باشد. اینها تعابیر قرآن است و فقط بحث امروز ما نیست. این نشان می دهد این مساله یک آسیبی است که می تواند در جامعه دینی شکل بگیرد و شاید در قرآن ده ها آیه فقط به همین موضوع اشاره دارد.
البته ممکن است زمانی یک نفر واقعا عذری داشته باشد، آن موقع فرق میکند با کسی که برای فررا از مسئولیت دنبال اجازه و بهانه جویی است. این تعبیر قرآن است: کسانی که قرار است کاری بکنند ولی عملاً به دلیل مشکل جسمی و ... نمی توانند؛ اشکالی ندارد و بر آنها تکلیفی نیست. 
با در جای دیگر قرآن می فرماید کسانی هستند که می خواهند تکلیفی را انجام بدهند ولی به هر دلیل شرایط برای آنها فراهم نیست. مثلا عده ای از مؤمنان و مجاهدان بودند که می خواستند جهاد کنند اما امکاناتش را نداشتند. می گفتند ما دست خالی هستیم و هیچی نداریم. پیغمبر هم می گفت من هم هیچی ندارم که به شما بدهم.
 اینجا تعبیر قرآن این است: « تَوَلَّواْ وَّ أَعْیُنُهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ ». گریه می کنند که چرا نمی توانند همراه تو بیایند. می گویند یک چیزی به ما بده. سپری، شمشیری، به قول امروزی ها سلاح یا تانکی تا بتوانیم مدافع حرم شویم. می گویند نه. فعلاً نداریم. 
 الان هم زیاد می بینیم خیلی ها می گویند ما می خواهیم برویم در دفاع از حرم بجنگیم ولی نمی شود و واقعاً حسرت می خورند که یک وظیفه ای را نمی توانند انجام دهند. حتی زمان جنگ تحمیلی هم از این موارد زیاد می دیدیم که کسی که نمی توانست به جبهه برود ولی کنار اتوبوس اعزام رزمندگان به جبهه می آمد و اشک میریخت.
پس مشخص است که منظور قرآن چنین افرادی نیست،  منظور کسانی است که به تعبیر قرآن: 
در فتنه سال 88 هم کسانی را داشتیم که یک دفعه احتیاط می کردند. میگفتند حالا اجازه بدهید ما فعلاً کنار باشیم! چرا کنار باشید؟ این جا وقت تبیین وصحبت است! می گفتند نکند مثلاً حرف خطایی بزنیم! خب حرف خطا نزن! بیا این جا درست عمل بکن! تو با همین کارت در فتنه افتادی! «الا فی الفتنه سقطوا».
خود قرآن بیان می کند که حواستان باشد اینها بهانه است می گویند ما مشکل داریم! مشکل خانوادگی داریم! نمی توانیم این کار را انجام بدهیم! خانه هایمان خالی است. تعبیر قرآن این است که: «إِن یُریدونَ إِلّا فِرارًا». میخواهند فرار کنند. می خواهند از انجام مسؤولیتشان شانه خالی کنند.
قرآن می فرماید اینها همان کسانی هستند که اگر هم دشمن به سراغ شما می آمد: «ما تلبثوا الا یسیرا». شاید یک ذره مقاومت هم می کردند ولی بعد رها می کردند.
در صورتی که در یک جامعه دینی اگر یک مسؤولیتی تعریف شدهشانه خالی نکنید. به مسؤولیتتان پشت نکنید. وظیفه  تان را بشناسید و انجام دهید: «و کان عهد اللَّه مسئولاً» آن عهدی که با خدا بستید، بعدا از شما سؤال می شود. می گویند خوب انجام دادی یا ندادی؟ اینطور نیست که بگویید ما اجازه گرفتیم که ما را معاف بدارید!
بهانه ها برای فرار از تکلیف همیشه زیاد است. تعبیر قرآن این است که می گویند الان هوا گرم است! اینها مسایل فقط زمان پیغمبر نبوده، انسان همیشه می تواند در معرض این آزمایش باشد. ما هم در این معرض هستیم.
تعبیر قرآن این است: «وَ کَرِهُوا أَنْ یُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی سَبیلِ اللَّه». سخت شان است که بخواهند در راه خدا یک مجاهده ای را انجام بدهند. حالا یا با مالش، یا با جانش، یا با یک هزینه ای که باید بدهد. بعد بهانه می آورد که الآن هوا گرم است! الان شرایط خوب نیست. حالا بگذار مسائل یک کم آرام بشود! یا برخی دیگر تا می بینند همه چیز تمام شد، می گویند حالا ما آماده  هستیم! به وقتش کجا بودی؟
کسانی هم هستند که نه تنها وظایف روشن و صریح شان را انجام نمی دهند بلکه می خواهند جلوی بقیه را هم بگیرند. 
مثلاً امام در زمان جنگ گفتند بروید و جبهه ها را پر کنید. عده ای میگفتند درست است که امام این را گفتند ولی امام به خود ما که نگفتند! شاید ما الآن باید یک وظیفه دیگر انجام بدهیم. 
امام که نمی تواند به تک تک بگوید به شما هم گفتم! امروز هم همین رفتارها را در بعضی  مشاهده میکنید که میگویند اگر آقا به خود من بفرمایند که این کار را بکن حتما انجام می دهم ولی به خود من نگفتند!
تعبیر قرآن است که برخی از اینها این طوری هستند و با پررویی قسم می خورند: «و اقسموا بالله جهد ایمانهم» بزرگترین قسم هایی که بتوانند بخورند، می خورند و می گویند اگر توی پیامبر به ما بگویی این کار را بکن. چشم! انجام می دهیم. اما قرآن جواب آنها را چه می دهد؟ می فرماید: « قُلْ لَا تُقْسِمُوا». نمی خواهد قسم بخورید، نمی خواهد منت بگذارید. «طَاعَةٌ مَعْرُوفَه». یک وظیفه مشخص، صریح و بدیهی دارید، آن را انجام دهید! آتش به اختیار این است. آن وظیفه صریح و بدیهی و مشخصی که وضع شده را انجام دهید. 
برخی دیگر هم می گویند انجام فلان کار «تشکیلات» لازم دارد. اول باید یک تشکیلات درست بشود تا ما بتوانیم وظیفه مان را انجام بدهیم. اینها حرف های امروز نیست. همیشه در طول تاریخ بوده است می گویند می خواهیم بجنگیم ولی یک دولت لازم است. یک تشکیلات لازم است که بیاید و به ما کمک بکند. اگر نباشد، نمی شود این وظیفه را انجام داد! یا مثلا امروز می گویند کار گفتمانی خوب است اما باید یک تشکیلات باشد. اگر نباشد، نمی شود! لذا چهار سال معطل است و بعد می گوید تشکیلات درست نشد و ما هم نتوانستیم کاری کنیم! قرار بود کار را انجام دهیم ولی نشد!
این تعبیر قرآن است که وقتی هم شرایط فراهم می شود واز آن ها انجام وظیفه خواسته می شود«فلما کتب علیهم القتال».اکثرآن ها کنار می کشند. معلوم می شود این یک بهانه بوده است
یا تا قبل از تشکیل جمهوری اسلامی عده ای می گفتند تا شاه هست نمی شود کاری کرد! بعد که جمهوری اسلامی تشکیل شد همانها گفتند اصلاً برای چی جمهوری اسلامی تشکیل شد؟ « أَنىَ  یَکُونُ لَهُ الْمُلْکُ عَلَیْنَا». اصلاً چه کسی این اجازه را داد که بر ما حاکم بشود؟   
این تعبیر «ایراد بنی اسراییلی» که امروز در بین ما مشهور است یک حقیقت قرآنی است. یکی از آن بهانه ها این است که حالا واقعاً آقا این حرف را گفته اند؟ نظر آقا واقعاً همین است؟ در حالی که  آقا صریح حرفشان را زده و بعد هم تکرار کرده اند، باز عده ای می گویند نه! شوخی نکن! آقا واقعا گفته اند؟
پیامبر خدا صریح می گوید که یک گاو را بکش. بعد می گویند شوخی نکن! « إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا». مگر پیامبر با شما شوخی دارد؟ دیگر به چه صراحتی باید امر خدا را به شما بگوید؟ بهانه می گیرند که حالا گاو را برای چی بکشیم؟ ایراد بنی اسرائیلی میگیرند. می گویند آن گاو چه رنگی باشد؟ آن چیزی که دستور داده شده را انجام بده. وظیفه ات را انجام بده. 
اگر فرمایشات چند سال اخیر مقام معظم رهبری را نیز ببینید، این مساله در آن قابل مشاهده است.  به صراحت بیان میکنند که این کار بشود اما عده ای می گویند حالا این جا منظور ایشان دقیقا چه بود؟ شروع  به تشکیک  می کنند. «آتش به اختیار» یعنی ایراد بنی اسرائیلی نگرفتن و وظیفه را به موقع انجام دادن. وقتی گفته می شود این کار را انجام بدهید، به شکل تمیز انجام بدهید. قانونی انجام بدهید. 
بعضی وقت ها هم حتی رهبری را متهم می کنند که به ایشان اطلاعات درست نداده اند! این تعبیر برای امروز نیست! زمان پیامبر هم اینطور بوده. مثلا وقتی پیامبر سخنی میگفتند، عده ای بهانه می آوردند و العیاذ بالله می گفتند ایشان هر چه می شنود، همان ها را می گوید: « ومنهم الذین یؤذون النبی و یقولون هو اذن». امروز هم برخی در کمال جسارت می گویند به رهبری اطلاعات درست نداده اند! مقام معظم رهبری خودشان به صراحت می گویند من این مساله را بررسی کردم و این طوری است، اما عده ای میگویند اطلاعات نادرست به ایشان داده اند! 
یا یک چیز دیگری که شایع است، این است که بعضی وقتها عده ای میگویند اگر آقا این را می خواست، خودش انجام می داد:
خداوند که احتیاج به تو نداشت! اگر می خواست خودش «کن فیکون» می کرد. این جا آمده و تو را مورد سؤال قرار می دهد. دارد تو را آزمایش می کند. امروز هم برخی می گویند خود آقا انجام می دهند! می گوینداگر آقا می خواستند، خودشان جلویش را می گرفتند! آقا دارد به تو می گوید که باید وظیفه ات را انجام بدهی. می گویند مطالبه بکنید. بحث بکنید. تبیین کنید. روشن کنید. بحث این است که مسؤولیت من و شما چیست؟ و چه وظیفه ای داریم؟
بعضی ها هم بلافاصله وقتی که یک موفقیتی به دست می آید، ظاهر می شوند! همین هایی که از زیر بار مسؤولیت شانه خالی می کنند: « الَّذینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِنْ کانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قالُوا أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ». تعبیر قرآن است که می گوید اینها نگاه می کنند و  اگر دیدند موفقیتی حاصل شد و غنائمی به دست آمد، آن وقت می گویند ما که بودیم!
کسانی دیگر هم هستند که ظاهراً با شما هستند: «و من الناس من یقول آمنا بالله». اما اگر مشکلاتی پیش بیاید « فَإِذَا أُوذِیَ فِی اللَّهِ». یک دفعه می گویند چه شد؟ « جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ کَعَذَابِ اللَّهِ». می گویند چرا این طور شد؟ چرا این مشکلات پیش آمد؟ چقدر هزینه بدهیم؟ اما اگر از آن طرف پیروزی کسب شود، «جاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّکَ لَیَقُولُنَّ إِنَّا کُنَّا مَعَکُمْ». می گویند ما که از اول با شما بودیم! اصلاً ما هم بودیم.
لذا یکی از بحث هایی که وجود دارد، این است که چه کنیم که ما در صف «منافقین» قرار نگیریم. یکی از ویژگی های نفاق از زیر بار مسؤولیت شانه خالی کردن و بعد اخلال ایجاد کردن در مسیر مسئولیت است. یکی از کارهایی که می کنند، به رخ کشیدن هزینه ها است. « قَالُوا لإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوا لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا ». می گویند اگر اینها حرف ما را گوش می کردند که کشته نمی شدند. اخیراً هم دید که یکی از همینها گفت آقا! جوانان و دسته های گل ما دارند کشته می شوند! «لو أطاعونا ما قتلوا» میگویند چرا باید بچه های ما کشته بشوند؟ اگر همینها نمی رفتند که امروز تو امنیت نداشتی! لذا دائم هزینه ها را مطرح میکنند تا «تردید» ایجاد کنند و همین مانع «آتش به اختیار» است.
تعبیر قرآن درباره اینها این است که وقتی خطر می آید و تهدید جدی می شود، جانشان به لبشان می رسد: «فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَیْتَهُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْکَ تَدُورُ أَعْیُنُهُمْ کَالَّذِی یُغْشی عَلَیْهِ مِنَ الْمَوْت». انگار مرگ آنها را گرفته است، ساکت اند. «فاذا ذهب الخوف» و وقتی فضا آرام می شود «سَلَقُوکُم بِأَلْسِنَةٍ حِدَاد». شروع می کنند به نیش زدن. با زبان های تیز لغز میخوانند که  اصلاً چرا اینقدر هزینه دادیم؟
چون می خواهند پوشش مقدسی را درست کنند، مجبور می شوند که قسم بخورند: «اقسموا بالله جهد ایمانهم». به خدا قسم می خورند که ما که پای کار هستیم اما به شرط این که به خود ما گفته شود! «یحلفون بالله لکم لیرضوکم». 
یکی از مفاهیم مهم دینی انفاق است اما این عده نه تنها خودشان انجام نمی دهند بلکه مانع دیگران نیز می شوند. تعبیرقرآن است که می گویند«لاَ تُنفِقُواْ عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ ٱللَّهِ». قرآن می فرماید اگر خداوند بخواهد همه را می دهد ولی مسأله آزمایش و امتحان بندگان است. 
یکی دیگر از مواردی که مانع آتش به اختیار می شود، «دل مردم را خالی کردن» است! تعبیر عربی این مفهوم «مرجفون» است: «و المرجفون فی المدینه». مردم را می ترسانند و حتی تهدید می کنند.
امروز می بینید که اگر ببینند فردی در این عرصه یک وظیفه ای را انجام می دهد و با تهدید هم کنار نمی رود، شروع به مسخره کردن میکنند. به مدد فناوری های جدید ارتباطی ،قوی تر از گذشته هم این کار را می کنند. شاید شیوه ها جدید و مدرن شده باشد ولی اصل کار، قدیمی است. 
«یلمزون المطوعین من المؤمنین». «مطوع» را اگر بخواهیم به تعبیر امروز معنا کنیم یعنی بسیجی. یعنی داوطلب. یعنی کسانی از مؤمنین که داوطلبانه آمده و می گویند حاضریم این کار را انجام بدهم. قرآن می فرماید آنها شروع به تمسخر «مطوعین» می کنند، هو میکنند اما اینطور نیست که مسخره کنندگان برنده هستند: «سخر الله منهم». تعبیر قرآن این است که این طور هم نیست. 
بلکه مسخره کنند گان باید از آن که ما چیزی که انجام می دهند را افشا بکنیم بترسند. این سنت الهی است: «یحذر المنافقون ان تنزل علیهم سورة تنبهم بما فی قلوبهم». 
«قل استهزوا ان الله مخرج ما تحذرون». قرآن میفرماید شما می توانید مسخره بکنید اما بدانید که خدا شما را افشا خواهد کرد. این طور نیست که هر کاری می خواهید بکنید. مصداق اتم این بحث گروهک منافقین است، در سال های 58 تا 60 همه این کارها را می کردند. تهدید می کردند، تردید ایجاد می کردند، مسخره می کردند و.... آخر هم می گفتند ما از همه انقلابی تر هستیم! خداوند افشایشان کرد و بعد همه دیدند که رییس منافقین  رفت و دست در دست صدام و آمریکا گذاشت.
خداوند درباره منافقین در قرآن خطاب به پیامبر می فرماید حتی اگر تو هم برای اینها آمرزش بخواهی، من اینها را نخواهم بخشید! اینقدر رفتار منافقین غلط است:  « اسْتَغْفِرْلَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِن تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّةً فَلَن یَغْفِرَ اللَّهُ » خداوند می گوید اگر توی پیامبر هم که حبیب خدا هستی و به تو مقام شفاعت دادم برای اینها هفتاد بار تقاضای استغفار بکنی، خداوند اینها را نخواهد بخشید.
مهم ترین وجه این آیات این است که اول از همه مواظب خودمان باشیم و نگوییم این آیات که فقط برای منافقین است! این آسیب و لغزشی است که ممکن است در مسیر مؤمنین هم قرار بگیرد. در همین انقلاب دیدیم که برخی با چه نگاهی وارد شدند، جزو مؤمنین هم بودند. حتی مغضوب منافقین بودند اما 30 سال که گذشت، فرجام دیگری پیدا کردند و امروز توجیه گر منافقین شده اند.
قرآن درباره منافقین خطاب به پیامبر بیان می کند که درست است اینها در جامعه ی تو هستند و پشت سرت نماز می خوانند اما اگر یکی از اینها فوت کرد، تو حق نداری به جنازه او نماز بخوانی: «وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِه» و حتی سر قبرش هم نرو!
اینها کسانی هستند که وظیفه شان را انجام ندادند: « وَلَقَدْ کَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لَا یُوَلُّونَ الْأَدْبَار». قرآن می فرماید یک عده عهد بسته بودند و قرار بود پشت نکنند: «و کان عهد اللَّه مسئولاً». اگر یک عهدی ببندید بعدا از شما سؤال می شود. 
البته در نقطه مقابل قرآن، افراد دیگری را نیز ذکر می کند که دچار این آسیب ها نمی شوند و وظیفه شان را به موقع انجام می دهند: «مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ».
اینها از «آتش به اختیار»  فهم صحیح دارند. می دانند در چارچوب شرع و قانون چگونه وظیفه شان را به بهترین شکل انجام دهند: «فَمِنهُم مَن قَضى نَحبَهُ وَمِنهُم مَن یَنتَظِر» برخی به آن فیض بزرگ رسیدند و برخی هم منتظر هستند.
 و این فرجام چنین مؤمنینی است: «لِیَجْزِیَ اللّهُ الصّادِقِینَ بِصِدْقِهِمْ». اینجاست که معلوم می شود در این عرصه چه کسانی صداقت داشتند؟
حتی آیه مشهوری که همه ما شنیدیم: 
قرآن میفرماید این امانت الهی که واگذار شد، هیچ کس نتوانست ولی انسان توانست این امانت را حمل بکند. اگر ما می گوییم آن انسانی هستیم که می خواهیم این امانت الهی را حمل بکنیم، این اقتضائاتی دارد. یعنی باید بدانیم وظیفه مان چیست و به موقع عمل بکنیم.
در ادامه می فرماید: «لیعذب الله المنافقین و المنافقات و المشرکین و المشرکات». به کسانی اشاره می کند که این امانت را ادا نکردند و از آن سر باز زدند. چه آنهایی که در جامعه دینی بودند، چه منافقین و چه مشرکین. 
اگر بخواهیم این بحث را جمع بندی کنیم باید عرض کنیم که :
«آتش به اختیار»
یعنی از انجام بدیهی ترین وظایف خودمان سر باز نزنیم، 
یعنی دنبال بهانه جویی برای فرار از آن وظایف مان نباشیم، 
یعنی برای فرار از آن مسؤولیت هایی که داریم بهانه های بنی اسرائیلی در نیاوریم. 
یعنی آن تکالیف بدیهی که مخاطب آن همه هستند را انجام دهیم و نگوییم باید مشخصاً به شخص من بگویند تا من این کار را انجام بدهم! 
یعنی وظایف قانونی و اجتماعی ما معطل نماند. 
یعنی مسؤولیت مان را بشناسیم و در زمان و وقت خودش انجام بدهیم. 
یعنی وقتی که کار تمام شد و همه چیز انجام شد نیاییم بگوییم حالا ما باید چه کار بکنیم؟
یعنی اگر رهبری یک مطالبه ای دارد، آن را انجام بدهیم. 
یعنی در برابر تهدیدها، تردیدها، سرزنش ها و مسخره کردن ها جا نزنیم. 
یعنی اگر به ما می گویند این کار را انجام بدهیدنگوییم اگر رهبری می خواستند خودشان انجام می دادند! یا خود ایشان انجام بدهد!
یعنی اگر به هر دلیلی بی عمل هستیم این را دیگر توجیه نکنیم. بگوییم ما کوتاهی کردیم، ما ضعف داشتیم، نه این که بگوییم می خواستیم احتیاط کنیم که خطا نکنیم! و یک توجیه برای آن بتراشیم.
یعنی استهزای دیگران مانع عمل صحیح مان نشود. واز سوی دیگر کاری نکنیم که به تعبیر مقام معظم رهبری «پوچ اندیشان طلبکار» بتوانند بهانه پیدا بکنند. بلکه باید بتوانیم وظیفه  خود را به گونه ای خوب انجام بدهیم که علیرغم استهزا و مخالفت آنها، حرف ما اثرگذار باشد. 
ان شاءالله که همه ما بتوانیم به آن چیزی که عهد بسته ایم، چه در حمل امانت الهی و چه  آنچه در انقلاب اسلامی با آن عهد بستیم، یک عهد صادقانه و مؤمنانه و از سر صدق باشد و همه ی ما در این مسیر از صادقین باشیم. 
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته.