تربت پاکان
شهر قم که تربت پاکش گوهر گرانقدری را در دل خود جای داده و درخشندگی آن چشم همگان را مجذوب پاکی و قداست خویش نموده در طی قرون متمادی، حبل المتین اندیشمندان دینی، عالمان و وارثان ائمه اطهار (علیهم السلام) به شمار می آید.
دهها سال است در حریم امن و امان فاطمه معصومه ـ کریمه اهل بیت ـ بزرگان پاک سیرت و مخلصان موحد بر سفره احسانش حاضر شده و به برکت عنایت های ویژه آن حضرت به نشر فرهنگ تشیع اهتمام ورزیده، از خرمن اهل بیت خوشه ها برگرفته اند و جرعه های جانبخش را به کام تشنگان حق و حقیقت رسانده اند خدمات برجسته و تلاشهای ارزنده علماء و عارفان و مبارزان این شهر در احیای آئین محمّدی (صلی الله علیه و آله و سلم) چنان بوده که مهر تأیید و تجلیل مقتدایان راستین بر تارک آن می درخشد که فرمودند:
«لولا القمیّون لضاع الدین؛(1) اگر قمی ها (علمای قم) نبودند دیانت مردم در معرض تباهی قرار می گرفت.»
شالوده این شهر با حضور دوستان و شیعیان ائمه اطهار در سال 83 هـ .ق پی ریزی شد.(2) که این دوران به زمان امام باقر(ع) و امام صادق (علیه السلام) برمی گردد.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
قم شهر ما و شهر شیعیان ماست، پاک و مقدّس است. اهل آن ولایت ما را پذیرفته اند (3)
و امام کاظم(علیه السلام) در معرفی قم چنین فرمود:
«قم عُشّ آل محمد و مأوی شیعتهم؛(4) قم مأوای آل محمّد و پناهگاه شیعیان ماست.»
و امام صادق (علیه السلام) در بیانی دیگر ویژگی اهل قم را اینگونه بیان فرمود:
قم را قم نامیدند، زیرا اهلش به قائم آل محمّد می پیوندند و با آن حضرت (بر ضد طاغوت ها) قیام می نمایند و با کمال استقامت و استواری به یاری او می پردازند.(5)
امامزادگان:
در شهر قم بیش از 400 امامزاده واجب التعظیم مدفونند و خاک مقدّسش پیکر پاک بسیاری از فقهای محدثین و علماء بزرگ شیعه را در برگرفته است.
محمد ابراهیم کلباسی مرجع معاصر مرحوم میرزای قمی هنگامی که از اصفهان به قم می آمد، از در پل علیخانی و یا از مسجد امام حسن عسگری کفش های خود را بیرون آورده و بدست می گرفت و تا حرم پیاده می رفت و می فرمود: در اینجا علمای ابرار و اصحاب ائمه و محدثان بسیار آرمیده اند و سراسر این قسمت ـ اطراف حرم ـ قبور آن بزرگواران است.(6)
شهر برگزیده:
بنابه فرمایش امام صادق (علیه السلام) قم شهری برگزیده است و مردمش همواره با حاکمان ستمگر زمان خویش به مبارزه بر می خاستند. خودداری آنان از دادن خراج به حکومت عباسی خصوصاً پس از شهادت حضرت رضا (علیه السلام) در سال 203 هـ .ق و پی بردن اهالی قم به جنایت مأمون و دستگاه خلافت و دادن تعداد زیادی کشته و زندانی شدن بسیاری از مردم در این رابطه نمونه ای روشن از مقاومت و پایداری آنان است.
شهر قم در مسیر جریانها:
شهر مقدّس و مذهبی قم در طول تاریخ شاهد قتل عامهای مکرّر و صدمات جبران ناپذیری از سوی ستمگران بوده است،
از جمله آنها می توان به:
1- قتل عام در عهد مأمون،
2-زمان معتزّ پسر متوکل عباسی،
3-دوران حمله مغول،
4-دوران حمله افغانها و نادرشاه
اشاره کرد که اکثراً بدلیل اختیار کردن مذهب تشیع از سوی مردم شهر بوده است.
موضع گیری علمای مبارزی چون:
1-میرزای قمی در مقابل فتحعلی شاه،
2-آیت اللّه حائری در برابر رضاخان،
3-فریاد مقاومت آیت اللّه بافقی روبروی رضا شاه
 4- ایستادگی آیت اللّه بروجردی و امام خمینی(ره) در رویارویی با رژیم پهلوی
مؤیّد پیشتازی این دیار در نشر اسلام و محو شرک و طاغوت به شمار می آید با این وصف در طول زمان،
قم علاوه بر آنکه چشمه جوشان علم و معارف حقّه شیعه بوده تربیت شدگانش پاسداران امین و صالح دین خدا و سرزمین گهر خیزش خاستگاه انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی فرزند حوزه علمیّه قم می باشد و اوّلین جرقه انقلابی در مبارزه با تجاوزگری ها و ظلم و فساد طاغوت در قیام 15 خرداد و سپس در اعتراض به توهین رژیم علیه مرجعیت در این شهر زده شد.
توجه ائمه معصومین درباره قم در بیان و عمل حائز اهمیت است.
از جمله اینکه امام رضا (علیه السلام) می فرماید:
بهشت دارای هشت در است، یک از آنها برای قمی هاست.
و سه مرتبه فرمود: خوشا به حالشان.(7)
آن حضرت به زکریا بن آدم که قصد بیرون رفتن از شهر قم را داشت فرمودند: از قم بیرون نرو همانا خداوند به خاطر تو بلا را از اهل قم دور می سازد همانطور که به برکت وجود مقدّس موسی بن جعفر (علیهما السلام) بلا را از اهل بغداد دور نمود.(8)
امتیازات قم:
قم به واسطه خورشید ولایت، حرم مطهر حضرت معصومه (علیها السلام) و نور علم و دانش فقه جعفری متبلور از حوزه ها و مدارس علمیه و همچنین وجود مسجد مقدّس جمکران که تجلی گاه امام زمان و محل رفت و آمد ایشان و انس و علاقه دلدادگان به ساحتش می باشد و در میان دیگر شهرها ممتاز است. چنانچه امام صادق (علیه السلام) فرمودند: زمانی خواهد آمد که شهر قم و اهلش حجت بر تمام مردم شوند.

-------------------------------
پی نوشت ها:
1. . بحارالانوار، ج 60، ص 217.
2. . معجم البلدان، ج 4، ص 397.
3. . سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج 2، ص 447.
4. . بحار، ج 60،، ص 214.
5. . همان، ص 216.
6. . بانوی ملکوت، آیت اللّه کریمی جهرمی، چ اول، ص 42.
7. . بحار، ج 9، ص 215.
8. . سفینة البحار، ج 2، ص 447.