شیطان با تمام تسلطش خود را به نوعی مالک دنیا مى ‏داند. شیطان و ایادی او قدرت و توسعه دارند. نه اینکه شیطان فقط در وقت انعقاد نطفه، شراکت کند(1) بلکه مثل خون در رگ انسان جریان دارد. او کدام لحظه از کدام بشر غافل بوده است؟ شیطان فقط یک دسته را استثناء کرده است:
إِلاَّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصین؛(2)
مگر بندگان مخلصت.
هر کاری که انسان می‌ خواهد انجام دهد، شیطان حاضر می‌ شود. به یک دیدگاه رسول خدا صلی‌ الله‌ علیه‌ وآله‌ وسلم احکام دینی را براى این آورده ‏اند که شیطان در کارهای انسان دخیل نشود. سفارش به خواندن ادعیه، با وضو بودن، نماز اول وقت، پرداخت صدقه و … برای این است که شیطان شریک انسان نشود؛ چون اگر شریک شد عوارض بعدش هم هست:
الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ‏ الْفَقْر؛(3)
شیطان به شما وعده فقر مى ‏دهد.
فقر معنای گسترده‌ای دارد؛ فقر مادى، فقر توحیدى، فقر معرفتى و فقر سلامتى. شیطان مى‏ خواهد بشر را به نابودى بکشاند، عناد عجیبى با انسان دارد. به سبب لطمه‏ اى که از خداوند متعال خورده، حالت انتقام‌ جویى شدیدی نسبت به بشر دارد؛ چون اگر جریان حضرت آدم نبود، این‌ گونه طرد نمی‌ شد. شیطان بزرگِ ملائکه بود؛ ولى بعد از جریان حضرت آدم از آن مقامات افتاد. او همزمان روى ریز و درشت افراد، کار وسیعی مى‏ کند؛ مثلا به فردی می‌ گوید صدقه نده و همزمان به دیگری می‌ گوید کتابی بنویس که افراد صدقه ندهند و …
اگر مؤمنی بخواهد از فریب‌ های شیطان خلاصی پیدا کند، طبیعتا کار آسانی نیست و زحمت بسیاری دارد. انتظار زود به نتیجه‌ رسیدن، گل سرسبد هستى شدن و این حرف‌ ها امکان‌پذیر نیست بالأخره راه، راه سنگینى است. شیطان مى ‏داند بشر از کجا است و به کجا مى‏ خواهد برود. می‌ داند که انسان می‌خواهد از ثقیل‏ ترین نقطه عالم که عالم ماده و عالم دنیا باشد و از شلوغ‏ ترین و مخلوط‏ ترین، به سمت زلال‏ ترین حرکت کند. شیطان اصلا نمى‏ گذارند عقل انسان احیا شود؛ چون ماده ‏اى که در عالم غیب ارزشمند است عقل است. البته نه عقلى که با آن پول به دست بیاورند؛ بلکه مراد از عقل، عقلی است که درباره آن فرموده‌ اند:
مَا عُبِدَ بِهِ‏ الرَّحْمَنُ‏ وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجِنَانُ؛(4)
چیزی که خداوند با آن عبادت شود و بهشت با آن به دست می‌آید.
شیطان مى ‏خواهد عقل را در مردم از بین ببرد. او مى ‏بیند که لقمه حلال، کمکِ براى قوه عاقله است؛ لذا کارى مى ‏کند که لقمه حلال هم از دست مردم گرفته شود.
————————————————————————-

(1). وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِکَ وَ أَجْلِبْ عَلَیْهِمْ بِخَیْلِکَ وَ رَجِلِکَ وَ شارِکْهُمْ‏ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلاَّ غُرُورا (سوره اسراء، آیه ۶۴)؛ و هرکدام از آن‌ها را مى‏توانى با صداى خودت تحریک کن و لشکر سواره و پیاده‏ات را بر آنها گسیل دار و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوى و آن‌ها را با وعده‏ها سرگرم کن ولى شیطان جز فریب و دروغ وعده‏اى نمى‏دهد.
(2). سوره حجر، آیه ۴۰.
(3). سوره بقره، آیه ۲۶۸.
(4). عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا الْعَقْلُ قَالَ مَا عُبِدَ بِهِ‏ الرَّحْمَنُ‏ وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجِنَانُ قَالَ قُلْتُ فَالَّذِی کَانَ فِی مُعَاوِیَهَ قَالَ تِلْکَ النَّکْرَاءُ وَ تِلْکَ الشَّیْطَنَهُ وَ هِیَ شَبِیهَهٌ بِالْعَقْلِ وَ لَیْسَتْ بِعَقْل‏. (المحاسن، ج‏۱، ص۱۹۵)

منبع : بنیاد هاد