از امام رضا علیه السلام درباره بهترین بندگان پرسیدند. فرمود:
الَّذینَ إذا اَحسَنُوا إستَبشَرُوا، وَ إذا اَساؤُوا إستَغفَروُا، وَ إذا اُعطُوا شَکرُوا، وَ إذَا ابتُلُوا صَبَروُا، وَ إذا غَضِبُوا عَفوَا (مسند الامام الرضا علیه السلام،ج 1،ص 284)
آنان که هرگاه نیکی کنند، خوشحال می شوند، و هرگاه بدی کنند، استغفار می کنند، و هرگاه چیزی به آنان عطا شود، سپاس می گویند، و هرگاه مبتلا و گرفتار شوند، صبر و شکیبایی می کنند، و هرگاه خشمگین شوند، عفو و گذشت می کنند.
شرح حدیث :
پنج صفت برای بندگان نیک بیان شده است. همه ی اینها بیانگر روحانیت کسانی است که نسبت به وضع خود و اطراف خود، حسّاس اند و عکس العمل مناسب نشان می دهند. توفیق «احسان» و نیکوکاری، جای تشکّر از خدا و خوشحالی از این عمل را دارد. «لغزش و گناه» با «استغفار و توبه»، جبران ناپذیر است. پس اگر کسی لغزید، باید بی درنگ توبه کند و گناه را از نامه ی اعمالش پاک کند. «شکر بر عطا و بخشش دیگران» هم گویای قدرشناسی انسان است، چه در برابر نعمتهای خدا، چه در مقابل نیکیهای مردم باید سپاسگزار بود. «صبر بر بلا» ویژگی دیگر انسانهای خوب و خودساخته است. «عفو هنگام غضب»، خصلت دیگر بندگان نیک است و آیین جوانمردی به شمار می آید. وسوسه های شیطان پیوسته برای دور کردن انسان از حق و خیر و کشاندن او به مسیرهای خلاف است. باید بر این وسوسه ها غلبه کرد، با توبه، شیطان را از خود مأیوس ساخت، با شکر نعمت، تداوم آن را تضمین نمود و با صبر بر مشکلات، بر آنها غلبه یافت و بر کنترل خشم، از پشیمانی رها شد. بکوشیم ویژگیهای «بندگان خوب» را در خود فراهم سازیم.

-------------------------------------------------------------------

منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).