اجر و پاداش احسان و معروف چیست؟

هر کار خیری ثوابی دارد. همان طور که هر گناهی جزایی دارد.

نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم یکی از این اثرات را اینگونه می‌فرماید:« مَن رَدَّ عَن قَومٍ مِنَ المُسلِمینَ عادِیَةَ ماءٍ أو نارٍ، وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ [مشکاة الأنوار في غرر الأخبار، ج 1، ص 377]= هر کس از گروهی از مسلمانها خطر آب یا آتش را برطرف کند، بهشت بر او واجب می‌شود.» مثلاً در خیابان دارید می روید. ماشینی آتش گرفته، از ماشین پیاده می‌شوی، کپسولت را می‌گیری و به طرف کمک می‌کنی. جایی سیل می‌آید، آب است، می روی چهار نفر را نجات می دهی.
پس اگر کسی آب یا آتشی را از سر راه مردم برطرف کند، بهشت بر او واجب می شود. جلسه قبل گفتیم هر کس برای مسلمان ها سایه بانی در جایی درست کند، خدا به واسطه آن سایه بان او را می آمرزد.

ملاک غصه حقیقی که باعث آمرزش گناهان می‌شود، چیست؟

در روایت داریم اگر برادر مومن از کسی چیزی بخواهد که نمی‌تواند برآورده کند و صادقانه غصه بخورد که ای کاش من کاری از دستم بر می‌آمد؛ همین که می‌افتد به غصه، خدا به خاطر این غصه گناهانش را می‌آمرزد، زیرا این غصه، غصه حقیقی است.
از کجا می‌فهمیم که این غصه، حقیقی و باعث آمرزش گناهان است؟ ملاکش این است که اگر امکانات داشت، حتماً مشکل طرف مقابل را حل می کرد. دروغ نمی‌گوید و صدق دارد، فریب ندارد. واقعاً اگر بتواند، انجام می‌دهد. اگر نتواند انجام دهد، غصه می‌خورد. خدا می‌گوید به خاطر همین غصه اش گناهش را می بخشم.       
اساساً غم داشتن، کار بدی است. جهنمی‌ها غم و غصه دارند. غم خوردن برای دنیا، یک بیماری روانی است. اما غم حقیقی، غم مثبت است و یک مسلمان هیچ وقت غم شخصی و غم پایینی ندارد، اگر غم دارد، غم مثبت دارد. غم های مثبت یک مسلمان در او شادی تولید می‌کند. وقتی شما برای امام حسین علیه‌السلام گریه می کنید، غم است، ولی شادتان می‌کند. اگر گریه کنی شاد می کند و اگر گریه نکنی، غمگین می شوی. اصلاً مسلمان غم منفی ندارد. اگر داشته باشد، برای او آبروریزی و افتضاح است. «من بکی علی الدنیا دخل النار = دنیا اگر کسی را بتواند غمگین و پرخاشگری کند، داخل جهنم است.»
خدا به نداده های کسی که غم حقیقی دارد، گناهانش را می بخشد. به این که دستت بسته و تنگ است، گناهانت را می بخشد. می گوید، خدایا من اگر دستم تنگ نبود، فلان جا شرمنده نمی شدم. فلان کار را می کردم. برعکس اگر کسی بتواند و نکند. کسی بداند کاری می تواند برای مسلمانی انجام بدهد و خودش را به تغافل و تجاهل بزند و نکند، در روایت داریم وقتی بمیرد این شخص هر چند به خاطر عبادت ها و ثوابهایش مغفور باشد، ولی به خاطر اینکه می توانست کاری بکند و نکرد، روزی یک بار در بهشت، یک مار او را می زند. عشق و شادی اش را در بهشت دارد؛ ولی در هر روز، این مار یکبار باید بیاید و او را بزند. این مار در واقع گزیدن کی است؟ گزیدن خودت است.

مسلمان نیست کسی که برای امام زمان علیه‌السلام غصه نمی خورد

کسی که دلش درگیر غصه های امام زمان علیه‌السلام و آوارگی، طردشدگی، مظلومیت و غربت حضرت نیست، مسلمان نیست. می شود امام زمان الان غصه بخورد، غریب، آواره و تنها باشد و دل من درگیر غم حضرت نباشد و اذیتم نکند؟ اگر اینطور باشد، پس من خیلی با پدرم (امام زمان علیه‌السلام) فاصله دارم.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:«من اصبح و لا یهتم بامور المسلمین فلیس مسلم[ الکافی، ج 2، ص 163]= کسی که مسلمان باشد و صبح کند و اهتمام به حل مشکلات مسلمان ها نداشته باشد، مسلمان نیست.» اگر انسان بیفتد به غم و بیفتد به اهتمام؛ اهتمام یعنی همت دارم که کاری بکنم، ولی دستم بسته است.
نه تنها برای گرفتاری یک مسلمان اگر غصه دار نشوی، مسلمان نیستی؛ بلکه اگر یک حیوان هم گرفتاری داشته باشد و تو در صدد حل مشکل او برنیایی، باز هم مسلمان نیستی. حتی وقتی انسان ببیند که یک درخت دارد خشک می شود و آب پایش نریزد؛ یک بوته را ببیند که آب می‌خواهد و به آن آب ندهد، مشمول این حدیث می شود. چون همه اینها مظاهر الله هستند. همه موجود زنده اند، همه شان عبادت و شعور و درک دارند.
پیغمبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: من در معراج دیدم که کسی در بهشت برای خودش داشت گردش می‌کرد. پرسیدم: این شخص برای چی دارد اینجا گردش می کند؟ گفتند: این شخص یک درخت مزاحم را از سر راه مسلمانها برداشته و همه راحت شدند. مثلاً کسی سنگی را بر می دارد، پلی می زند، باتلاقی را بر می دارد، اینها خیلی قیمت دارد. به این دلیل که انسان پیش خدا خیلی قیمت دارد. انسان یعنی آن کسی که خلقت به خاطر او انجام شده، انسان یعنی کسی که «أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ[سوره لقمان/20] = خدا آنچه را كه در آسمانها و آنچه را كه در زمین است مسخر شما ساخته.»  چون انسان نزد خدا قیمت دارد، از این رو هر کس خدمتی به انسان بکند، خداوند برایش هزینه می‌کند. آخرین روایت از امیرالمومنین علیه‌السلام است که فرمودند:« مَنْ رَدَّ عَنِ الْمُسْلِمینَ عادِیَةَ ماءٍ اوْنارٍ اوْ عادِیَةَ عَدُوّ مُكابِرٍ لِلْمُسْلِمینَ غَفَرَاللَّهُ لَهُ ذَنْبَهُ [بحارالانوار، ج75، ص20]=هر كس شرّ سیل و آتش سوزى یا شرّ دشمن كینه‌توزى را از سر مسلمانان رفع كند، خداوند گناهش را مى‌آمرزد.»      
 

نویسنده : استاد محمد شجاعی