اشاره

مبلّغان گرامی به بهانه مناسبتها می توانند از فضای فرهنگی کشور استفاده کنند و معارف، اخلاق، احکام و تاریخ اسلام را به نسل جدید انتقال دهند و خود با طرح و یادآوری برخی مناسبتهای فراموش شده، در ایجاد فرهنگ معنوی و اخلاقی، نقشی ارزشمند ایفا کنند. در این شماره، فهرستی از حوادث و رخدادهای ماه ذی القعده به محضر خوانندگان گرامی تقدیم می شود. انتخاب مهم ترینها بر اساس «میزان نیاز»، «توانمندی مبلّغ» و «پیامهای مناسبت» با حسن سلیقه و خردمندی مرزبانان جبهه تبلیغ، انجام خواهد شد.

این ماه، معروف به اجابت دعا است. ذی القعده از ماه‌های حرام است كه در جاهلیت مورد احترام بوده و اسلام نیز آن را گرامی داشته است.

الف) اعمال:

اعمال عمومی این ماه

حداقل چیزی كه بر مؤمنین لازم است در این ماه بر آن مداومت كنند بدین شرح است:

1- هر روز 100 بار صلوات بر محمد و آل محمد.

2- هر روز 360 مرتبه به تعداد شاهرگ‌های بدن «الحمد لله رب العالمین.» گفته شود.

3- هر روز 70 مرتبه استغفرالله، 70 مرتبه اتوب الی الله، 100 مرتبه سبحان الله، 100 بار الحمدلله، 100 مرتبه لا اله الا الله، 100 مرتبه الله اكبر، 100 مرتبه لا اله الا الله الملك الحق المبین، 100 مرتبه لاحول ولاقوة الا بالله[1]

4- مداومت بر نماز جعفر طیار كه حداقل هفته‌ای یكبار خوانده شود.

5- مداومت بر نماز شب و نوافل یومیه.

6- بعد از هر نماز «آیة الكرسی.» تلاوت شود.[2]

7- هر شب جمعه و روز جمعه 1000 بار صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.[3]

8- خواندن تعقیبات نماز كه امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است: «التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت‌های تجارتی مؤثرتر است.»[4]

9- مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا علیها السلام كه تاكید شده است تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام بعد از نماز بدون تكلم و بدون جابه جا كردن پاها انجام شود.[5]

دستور پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله در خصوص ماه ذی القعده

در این ماه، روزی پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله از منزل خارج شدند و فرمودند: «ای مردم! چه كسی می‌خواهد توبه كند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود: «غسل كنید، وضو بگیرید و چهار ركعت نماز بخوانید. در هر ركعت یك بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یك بار هم سوره فلق و ناس بخوانید. پس از اتمام نماز، 70 مرتبه استغفار كنید و سپس بگویید:

لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:

«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.» سپس فرمود: «كسی كه این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می‌رسد:‌ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، كردارت را از سر بگیر...»[6]

روز پانزدهم

در شب نیمه این ماه، عبادت انجام گیرد. پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرموده است:

«در ماه ذی القعده، شبی است با بركت، و آن شب نیمه است كه خداوند با نگاه رحمت به بندگان مؤمن می‌نگرد. كسی كه در آن شب، به اطاعت مشغول باشد، پاداش صد روزه دار غیر عاصی را به او می‌دهند.[7].»

روز بیست و پنجم

1- روزه.[8]

2- غسل.[9]

3- نماز: دو ركعت است كه در هر ركعت، یك بار سوره حمد و پنج مرتبه سوره شمس خوانده شود. پس از سلام نماز بگوید: «لا حول ولا قوة الا بالله.» آنگاه این دعا را بخواند:

یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی یا مجیب الدعوات اجب دعوتی یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی یا ذا الجلال و الاكرام یا ارحم الراحمین.[10]

4- دعا

5- زیارت ثامن الحجج علیه السلام.

بعضی از علما زیارت این روز را مستحب دانسته اند.[11]

* نقل شده است كه در این روز حضرت حجت بن الحسن العسكری (عج) قیام خواهد كرد.[12]

ب) مناسبتهای ماه ذي القعده[13]

اول ماه ذی القعده:

ـ اخراج حضرت آدم(علیه السلام) از بهشت

ـ آغاز ميقات موسي بن عمران(علیه السلام) در كوه طور

ـ ازدواج پيامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) با زينب بنت جَحش (5ق)

ـ آغاز غزوه حديبيه (6ق)

ـ بازگشت انقلابيون مصر به مدينه و محاصره عثمان (35ق)

ـ مرگ اشعث بن قیس(42ق)

ـ وفات محمد بن علي بن عبدالله، پايه گذار جنبش عباسيان (126ق)

ـ ولادت حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) (173ق)

ـ درگذشت شريك بن عبدالله نخعي (177ق)

- وفات جعفر بن محمد حسني(308ق)

ـ آغاز هفته حج

دوم ماه ذی القعده:

ـ درگذشت آیت الله محمد جواد انصاری همدانی(1379ق)

سوم ماه ذی القعده:

ـ درگذشت آیت الله سید محمد طباطبائی فشارکی(1316ق)

پنجم ماه ذی القعده:

ـ بناي پايه هاي كعبه، به دست حضرت ابراهيم و فرزندش اسماعيل(علیهماالسلام)

ـ درگذشت فقیه وارسته رضی الدین علی بن موسی بن جعفر «سید ابن طاووس» (664ق)

نهم ماه ذی القعده:

ـ ولادت حکیم ناصر خسرو قبادیانی بلخی (394ق)

دهم ماه ذی القعده

ـ درگذشت احمد بن طولون در مصر(270ق)

یازدهم ماه ذی القعده:

ـ ولادت با سعادت امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام) (148ق)

سیزدهم ماه ذی القعده:

ـ آغاز قيام حسين بن علي، شهید فخ(169ق)

ـ شهادت آیت الله حاج میرزا محمد آقازاده (1356ق)

پانزدهم ماه ذی القعده:

ـ قتل عام بني اميه(132ق)

- بناي شهر سامرا توسط معتصم(220ق)

- درگذشت میرزا محمد طاهر تنکابنی(1360ق)

هفدهم ماه ذی القعده:

ـ درگذشت مكتفي عباسي(295ق)

ـ درگذشت آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم (1355ق)

هجدهم ماه ذی القعده:

ـ درگذشت حکیم فرزانه خواجه نصیرالدین طوسی (673ق)

ـ فقیه مجاهد شیخ محمدحسین کاشف الغطاء نجفی (1373ق)

- درگذشت آیت الله سید علی موسوی بهبهانی(1395)

بیست و سوم ماه ذی القعده:

ـ غزوه بنی قریظه (5ق)

- شهادت امام رضا(علیه السلام) به روایتی(203ق) و زیارت حضرت امام رضا علیه السلام در این روز سنت است. و سید بن طاووس از بعضی نقل كرده است كه مستحب می‌باشد.[14]

ـ مرگ زبير بن بكار قرشي(256ق)

ـ درگذشت آیت الله محمد صالح حائری(1391ق)

بیست و چهارم ذی القعده:

ـ رحلت ملا محمد شریف مازندرانی «شریف العلماء» (1246ق)

بیست و پنجم ذی القعده:

ـ این شب، شب دحو الارض است. (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه كعبه بر روی آب) . و به عبادت در این شب سفارش شده است.[15]

ـ بناي كعبه به دست حضرت آدم(علیه السلام)

ـ ولادت حضرت ابراهيم و حضرت عيسي(علیهماالسلام)

ـ خروج پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)از مدینه به قصد «حجۀ الوداع» (10ق)

ـ كشته شدن ابراهيم باخمري(145ق)

ـ هجرت حضرت امام رضا(علیه السلام) از مدینه به سوی خراسان (200ق)

ـ مرگ حسن بن سهل(235ق)

بیست و هشتم ماه ذی القعده:

- فتح شهر فِحْل به دست مسلمانان(14ق)

ـ درگذشت فقیه اصولی آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی (1361ق)

بیست و نهم ماه ذی القعده:

ـ اعدام شلمغاني كذاب(322ق)

سی ام ماه ذی القعده:

ـ مرگ يزيد بن وليد (126ق)

- شهادت امام محمدتقی، جواد الائمه علیه السلام در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه كاظمیه است. (پشت سر جد بزرگوارش مدفون است).[16]

این امام همام دارای پنج فرزند به نام‌های 1- علی (امام هادی علیه السلام) 2- موسی 3- حكیمه 4- خدیجه 5-‌ام كلثوم[17] می‌باشد.

 

پی نوشت:
[1] ارمغان مجلسی، ص 23.
[2] مفتاح الفلاح، شیخ بهایی، ص 55.
[3] ارمغان مجلسی، ص 27.
[4] بحارالانوار، ج 85، ص 315.
[5] فلاح السائل، ص 165 و بحارالانوار، ج 85، ص 332.
[6] المراقبات، ص 187.
[7] المراقبات، ص 189.
[8] عروة الوثقی، ج 2، ص 241.
[9] همان، ج 1، ص 464.
[10] مصباح الكفعمی، ص 657.
[11] همان؛ مفاتیح الجنان، ص 248؛ مصباح المتهجد، ص 611.
[12] مفاتیح الجنان، ص 248.
[13]. برگرفته از سایت فرهنگ دفاع.
[14] مفاتیح الجنان، ص 248.
[15] مفاتیح الجنان، ص 248.
[16] مفاتیح الجنان، ص 248.
[17] منتهی الآمال، ج 2، ص 351؛ فی رحاب ائمة اهل البیت، ج 4، ص 162.