اشعار عاشورائی/عاشورا در شعر فارسی

تاریخ ارسال:ي, 07/11/1395 - 21:18
اشعار عاشورائی
اشعار مناسبتی؛

کاروان کربلا
شیعیان دیگر هوای کربلا دارد حسین(علیه السلام)
روی دل با کاروان کربلا دارد حسین(علیه السلام)
از حریم کعبه جدش به اشکی شست دست
مروه پشت سر نهاد امّا صفا دارد حسین(علیه السلام)
می برد در کربلا هفتاد و دو ذبح عظیم
بیش از اینها حرمت کوی منا دارد حسین(علیه السلام)
بس که محمل ها رود منزل به منزل با شتاب
کس نمی داند عروسی یا عزا دارد حسین(علیه السلام)
آب خود با دشمنان تشنه قسمت می کند
عزّت و آزادگی بین تا کجا دارد حسین(علیه السلام)
دشمنش هم آب می بندد به روی اهل بیت
داوری بین با چه قومی بی حیا دارد حسین(علیه السلام)
دشمنانش بی امان و دوستانش بی وفا
با کدامین سرکند؟ مشکل دوتا دارد حسین(علیه السلام)
شمر گوید گوش کردم تا چه خواهد از خدا
جای نفرین هم به لب دیدم دعا دارد حسین(علیه السلام)
اشک خونین گو بیا بنشین به چشم شهریار
کاندرین گوشه عزایی بی ریا دارد حسین(علیه السلام)[1]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

بیابان کربلا
... هر سال تازه خون شهیدان کربلا
چون لاله می دمد ز بیابان کربلا
این تازه تر که می رود از چشم ما برون
خونی که خورده اند یتیمان کربلا
آمد فرود و جمله به دل های ما نشست
گردی که شد بلند به میدان کربلا
این باغبان که بود که ناداده آب چید
چندین گل شکفته ز بستان کربلا
گلبن به جای گل دل خونین دهد به بار
خون خورده است خاک گلستان کربلا
آه از دمی که بی کس و بی یار و هم نشین
تنها بماند رستم دستان کربلا
داد آن گلی که بود گل دامن رسول
دامن به دست خار بیابان کربلا
خون خورد تیغ تیز که در یک نفس براند
آبی به حلق تشنه سلطان کربلا[2]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

... حسین تو است
... این لؤلؤتر و دُر گلگون حسین توست
وین خشکْ لعلِ غرقه در خون حسین توست
این مرکز محیط شهادت که موج خون
افشاند تا به دامن گردون حسین توست
این نیّری که کرده به دریای خون غروب
وز شرق نیزه سرزده بیرون حسین توست
این مظهر تجلّی بی چند و چون که هست
از چند و چون جراحتش افزون حسین توست
این مصحف حروف مقطع که ریخته
اجزای او به صفحه هامون حسین توست
این گوهر ثمین که به خاک است و خون دفین
مانند اسمِ اعظمِ مخزونْ حسین توست
این هادی عقول که در وادی غمش
عقل جهانیان شده مجنون حسین توست
این کشتی نجات که طوفان ماتمش
اوضاع دهر کرده دگرگون حسین توست[3]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

خاک مشکبار
بس که روح افزاست طرف لاله زار کربلا
نیست یک دل کان نباشد دغدار کربلا
تا فزاید آبرویش هر سحر باد صبا
بر حریم کعبه افشاند غبار کربلا
راحتِ جانِ نبی را همچون جان در برگرفت
زیبد از این رتبه بر عرش افتخار کربلا
در دل اهل جهان یکباره بار افکند غم
شاه یثرب تا ز بطحا بست بار کربلا
میهمان را تشنه کشتن شرط مهمانی نبود
این بنا بنهاد کوفی در دیار کربلا
آب بُد مهریه زهرا و خشکید از عطش
بوستانش در کنار جویبار کربلا[4]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

حیرت ستان
رفته ام من پا به پای آب ها
رانده ام بر جاده مرداب ها
دیده ام طومار گنگ خارها
خوانده ام منظومه گلزارها
هر کجا حرفی ز بوی یار بود
کربلا در نشئه تکرار بود
هر کجا تا خواست نازد سرنوشت
کربلا این خوش ترین خط را نوشت
هر کجا حق در تجلی زد قدم
صورت از ذات حسینی زد قدم
گرچه رنگ کاستی خلقت نداشت
بی حدوث کربلا «حیرت» نداشت
آه بنگر حیرتستان است این
کربلا، یا اوج انسانست این
هان همین جا گشت حرّ از قدسیان
لعنت تاریخ سهم کوفیان...[5]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

سفر سرخ

سیل خون تو ز صد وادی نخجیر گذشت

بر تو ای شیر چه در جنگل شمشیر گذشت

شعله زد زخم تو بر خیمه خورشید و غمت

نیزه ای گشت و ز قلب فلکِ پیر گذشت

ای کماندار هزار آهوی شوریده عشق

چون شد از دشتِ تنت قافله تیر گذشت؟

حجم توفانی خونِ تو بنازم که چه زود

از سر کاخ بلند زر و تزویر گذشت

سفر سرخ تو، خوش باد که در هر نفسش

کاروانی دگر از جاده زنجیر گذشت

من چه گویم که به درگاه عبودیت دوست

وصف مشتاقی ات از عهده تقریر گذشت[6]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

میدان عطش

آنچه در سوگ تو ای پاک تر از پاک گذشت

نتوان گفت که هر لحظه چه غمناک گذشت

چشم تاریخ در آن حادثه تلخ چه دید

که زمان مویه کنان از گذر خاک گذشت

سیر خورشید، بر آن نیزه ی خونین می گفت

که چه ها بر سر آن پیکر صد چاک گذشت

جلوه ی روح خدا در افقِ خون تو دید

آن که با پای دل از قلّه ی ادراک گذشت

مرگ، هرگز به حریم حَرَمت راه نیافت

هر کجا دید نشانی ز تو چالاک گذشت

حرِّ آزاده شد از چشمه مهرت سیراب

که به میدان عطش پاک شد و پاک گذشت

آب شرمنده ایثار علمدار تو شد

که چرا تشنه از او این همه بی باک گذشت[7]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

رجعت سرخ

کربلا را می سرود این بار روی نیزه ها

با دو صد ایهام معنی دار روی نیزه ها

نینوای شعر او از نای هفتاد و دو نی

مثل یک ترجیع شد تکرار روی نیزه ها

چوب خشک نی به هفتاد و دو گل آذین شده ست

لاله ها را سر به سر بشمار روی نیزه ها

یا بر این نیزار خون امشب متاب ای ماهتاب

یا قدم آهسته تر بردار روی نیزه ها[8]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

کربلا

روح القدس که پیش لسان فرشته هاست

از پیروان و مرثیه خوانان کربلاست

این ماتم بزرگ نگنجد در این جهان

آری در آن جهان دگر نیز این عزاست

کرده سیاه حلّه نور این عزای کیست

خیرالنسا که مردمک چشم مصطفی است

بنگر به نور چشم پیمبر چه می کند

این چشم کوفیان چه بلا به چشم بی حیاست

بلبل اگر ز واقعه کربلا نگفت

گل را چه واقع است که پیراهنش قباست

شاخ گلی شکست ز بستان مصطفی

کز رنگ و بو فتاد گلستان مصطفی[9]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

محرم

قد آیینه ها خم شد دوباره

دلم دریاچه غم شد دوباره

صدای سنج و دمّام آمد از دور

بخون ای دل محرم شد دوباره[10]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

ماه محرم

ترا از جوهر غم آفریدند

مرا از ابر، نم نم آفریدند

برای گریه در سوگ حسین ست

اگر ماه محرم آفریدند[11]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

خون گریه می کرد

زمان بر باغبان خون گریه می کرد

زمین هم بی امان خون گریه می کرد

و وقتی اسب او بی صاحب آمد

تمام آسمان خون گریه می کرد[12]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

سرسبزترین بهار

خونی که ز پیشانی او جاری شد

سرسبزترین بهار بیداری شد

آن سر که به روی نیزه ها گشت بلند

آیینه روشن فداکاری شد[13]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

ماه نیزه ها

یک قافله غم ز کربلا آوردم

صد شور و نوا ز نینوا آوردم

بر روشنی تیره دلان کوفه

یک ماه به روی نیزه ها آوردم[14]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

شام غریبان

امسال بنفشه را سیه پوش کنید

گلخنده عیش را فراموش کنید

در شام غریبان حسین بن علی(علیه السلام)

هر جا که بُوَد چراغ، خاموش کنید[15]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

تجسّم قیام

همواره تجسّم قیام است حسین(علیه السلام)

در سینه عاشقان، پیام است حسین(علیه السلام)

در دفتر شعر ما، ردیف است هنوز

دل چسب ترین شکل کلام است حسین(علیه السلام)[16]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

حسین(علیه السلام)

یا رب به رخ نشسته در خون حسین(علیه السلام)

بر زخم تن از ستاره افزون حسین(علیه السلام)

در جبهه حق به طاعتی دست بگیر

ما را برسان به خاک گلگون حسین(علیه السلام)

* * *

بر کفر جهان خشم الهی است حسین(علیه السلام)

در جنگ به کارِ دادخواهی است حسین(علیه السلام)

بگذار به خاک پاک او روی نیاز

چون رحمت حق نامتناهی است حسین(علیه السلام)[17]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

ای فرات

هفتاد دو حنجره به پایت می سوخت

از شدت تب ز های هایت می سوخت

ای جاری رو سیاه، ای شط فرات

لب های حسین از برایت می سوخت

گلاب اشک

عمری است که راه سرخ تو می پوییم

با خون حماسه های تو می روییم

گردی که گرفته شش گوشه تو

فردا به گلاب دیدگان می شوییم[18]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

حسین(علیه السلام)

گلواژه شعر انقلاب است حسین(علیه السلام)

بر قلب ستم تیر شهاب است حسین(علیه السلام)

دانی ز چه رو ماه بر او رشک برد

پرورده دامان حجاب است حسین(علیه السلام)

درس وفا

آنچه از درس وفا آموختیم

در نوای نینوا آموختیم

نغمه هیهات منّا الذِّله را

از شهید کربلا آموختیم[19]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

داغ

هر چند قدش خمیده امّا برپاست

رنگ از رخ او پریده امّا برپاست

این سرو که در میان خون می بینید

هفتاد و دو داغ دیده امّا برپاست.

پیوسته به گوشم این ندا می آید

گویی ز گلوی نی نوا می آید.

آواز غریبانه هَل مِن ناصر

از خنجر سرخ کربلا می آید[20]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

هفتاد و دو لاله عشق

تا خیمه به خون زنند در یاری عشق

دارند صلای سرخ بیداری عشق

در کرب و بلای عاشقان پرپر شد

هفتاد و دو لاله در هواداری عشق

عاشورایی

الحقّ که به ما درس وفا داد حسین(علیه السلام)

هر چیز که داشت بی ریا داد حسین(علیه السلام)

یعنی که تأملی کنید ای یاران

آن هستی خود ز کف چرا داد حسین(علیه السلام)

از بهر ستیز و مرگ آماده شوید

در محضر عشق دوست افتاده شوید

از خون حسین(علیه السلام) بشنوید این پیغام

در طول زمان همیشه آزاده شوید[21]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

تیغ ستم

هم «حی علی الفلاح» او خونین بود

هم سجده بی سلاح او خونین بود

افسوس که چند ساعتی بعد نماز

پیشانی ذوالجناح او خونین بود

مولا

بر عاطفه ها قیام کردی مولا

رو سوی سپاه شام کردی مولا

حاشا که کمک بخواهی از دشمن خویش

تو حجت را تمام کردی مولا[22]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

یاس پرپر

کسی بر یک کبوتر گریه می کرد

کنار یاس پرپر گریه می کرد

دریغا ظهر عاشورا برادر

به دستان برادر گریه می کرد

گریه خون

زمان بر باغبان خون گریه می کرد

زمین هم بی امان خون گریه می کرد

و وقتی اسب او بی صاحب آمد

تمام آسمان خون گریه می کرد[23]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

دشت کربلا

بر نیزه، سری به نینوا مانده هنوز

خورشید فراز نیزه ها مانده هنوز

در باغِ سپیدهْ بوته بوته گل خون

از رونق دشت کربلا مانده هنوز[24]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

آهنگ سفر

آن روز که آهنگ سفر داشت حسین(علیه السلام)

از راز شهادتش خبر داشت حسین(علیه السلام)

از بهر سرودن یکی قطعه سرخ

هفتاد و دو واژه در نظر داشت حسین(علیه السلام)[25]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

خورشید خونین

گودال ز خون تو لبالب شده بود

انگار که روز خواهرت شب شده بود

خورشیدِ به خون نشسته کرب و بلا

یک قطره ز اشک چشم زینب(س) شده بود[26]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

کربلا چیست؟

کربلا تفسیر انسانیّت است

کربلا اوج خلوص نیّت است

کربلا یعنی عدالت تشنه است

تشنه خون عدالت دشنه است

کربلا تندیس ارزش های ماست

مکتب تدریس ارزش های ماست

کربلا یعنی تماشای بهار

نغمه ها از خیمه ها در هر کنار

کربلا یک سرزمین ساده نیست

خاک آن جز مخمل سجاده نیست

کربلا یعنی حسین و چشم باز

در میان تیر دشمن در نماز

کربلا یعنی اباالفضل و حبیب

آن همه مجروح و تنها یک طبیب

کربلا یعنی چگونه زیستن

ریسمانی سوی بال ریستن

کربلا یعنی قناتی در قنوت

اشک زینب نیمه شب در سکوت[27]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

عباس چو ماه

شیرازه عترت و کتاب است حسین

سرچشمه عشق و انقلاب است حسین

دیگر شهدا ستاره تابانند

عباس چو ماه و آفتاب است حسین[28]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

دیباچه دفتر فتوّت

دیباچه دفتر فتوّت عباس

سرحلقه ارباب مروّت عباس

بی دست گرفت مشک را بر دندان

هر چند به تن نداشت قوّت عباس[29]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

اسباب شفاعت

عباس با دلی که پای بستِ تو بود

مشتاق لقای حق پرست تو بود

امروز چه کرده ای که فردا زهرا

اسباب شفاعتش دو دست تو بود؟[30]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

گل های سرخ

کاش می گشتم فدای دست تو

تا نمی دیدم عزای دست تو

خیمه های ظهر عاشورا، هنوز

تکیه دارد بر عصای دست تو

از درخت سبز باغ مصطفی

تافتاده شاخه های دست تو

اشک می ریزد ز چشم اهل دل

در عزای غم فزای دست تو

یک چمن گل های سرخ نینوا

سبز می گردد به پای دست تو

در شگفتم از تو ای دست خدا

چیست آیا خون بهای دست تو؟[31]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

علمدار

آنچه در سوگ تو ای پاک تر از پاک گذشت

نتوان گفت که هر لحظه چه غمناک گذشت

سرِ خورشید بر آن نیزه خونین می گفت

که چهار بر سر آن پیکر صد چاک گذشت

آب شرمنده ایثار علمدار تو شد

که چرا تشنه ازو این همه بی باک گذشت[32]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

اگر زینب نبود

سرِّ نی در نینوا می ماند، اگر زینب نبود

کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود

چهره سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ

پشت ابری از ریا می ماند اگر زینب نبود

چشمه فریاد مظلومیّت لب تشنگان

در کویر تفته جا می ماند اگر زینب نبود

زخمه زخمی ترین فریاد در چنگ سکوت

از طراز نغمه وا می ماند اگر زینب نبود

در طلوع داغ اصغر، استخوان اشک سرخ

در گلوی چشم ها می ماند اگر زینب نبود

ذوالجناح دادخواهی، بی سواد و بی لگام

در بیابان ها رها می ماند اگر زینب نبود

در عبور از بستر تاریخ، سیل انقلاب

پشت کوه فتنه ها می ماند اگر زینب نبود[33]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

عطش

عطش از چشم اصغر خواب می برد

غمش رنگ از رخ مهتاب می برد

بیابان را سراسر آب می برد

علی را تشنگی از تاب می برد[34]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

فواره خون

آن طفل که بوی آب بی تابش کرد

فوّاره خون گرم سیرابش کرد

ناگاه ز سَمْت کوفه تیری برخاست

لالاییِ گرم خواند و در خوابش کرد[35]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

امّا خندید

گل غنچه رگش گسست، اما خندید

آیینه صفت شکست، امّا خندید

بر شانه سلطان ولایت، اصغر

تیرش به گلو نشست، اما خندید[36]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

کربلا بود و حسین علیه السلام

ظهر عاشورا، زمین کربلا بود و حسین(علیه السلام)

پیش خیل دشمنان، تنها خدا بود و حسین

هر طرف پرپر گلی از شاخه ای افتاده بود

واندر آن گلشن خزان لاله ها بود و حسین

داشت در آغوش گرمش آخرین سرباز را

ز آن همه یاران، علی اصغر به جا بود و حسین

آخرین سرباز هم غلطید در خون گلو

بعداز آن گل، خیمه ها ماتم سرا بود و حسین

یک طرف جسم علمدار رشید کربلا

غرقه در خون، دستش از پیکر جدا بود و حسین

عون و جعفر، اکبر و اصغر به خون خود خضاب

کربلا چون لاله زاران با صفا بود و حسین

تیر باران شد تن سالار مظلومان (فراز)

هر طرف از شش جهت تیر بلا بود و حسین[37]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

آنان هفتاد و دو تن بودند

... میزبانان موافق

میزبانان منافق

نان بیعت را تبلیغ می کنند

هفتاد و دو آفتاب

به ادامه انتشار کهکشان

از روشنای مشرق عشق برآمدند،

درگذرگاه حادثه ایستادند،

پیراهن خستگی ر

با بلند نیزه دریدند،

پیش هجوم آنان

سینه دریدند.

هفتاد و دو آفتاب از ایمان

که قوام زمین

در قیامشان نشسته بود.

فرومایگان

دست تقلب ر

در برابر شتابناکی ایشان گشودند.

اینان به اعتماد خد

به اعتصام خویش نماز بردند.

باید به آن قبیله دشنام داد

که در راحتِ سایه نشستند

و امان شکفتن در خویش را شکستند.

باید به آن طایفه پشت کرد

که دل خورشید را شکستند...

زنده یاد سلمان هراتی

بر وسیع دل ه

تو!

روشن ترین ستاره ی دنبال داری

که برمدار زمین نشست

طوفانی که بر گستره خاک گذشت

و شفق

پرچمی که برافراشتی

... تو با محرّم می آیی

در تاسوعا به اوج می رسی

و در عاشورا تکرار می شوی.

چشمی که تو را نَگِرید

بینا نیست

و دلی که با تو نیست، تهی است.

هستی، وامدار توست،

شهامت

از تو به اوج عظمت نشست

و شهادت

کرامتی که احیایش کردی

و به ارث

بر پسینیان

واگذاشتی.

آه! ای روشن ترین ستاره

باید که ناشناخته بمانی

آنجا که مدرن ترین ابزار بینش

جز چشمِ تنگ تلسکوب نیست.

تقی متقی

عاشورا در میدان

آه ای فرات،

چگونه چون گردباد

بر خود نمی پیچی از درد

وقتی این گونه

شمشیر، در بازوان تو می نهند؟

در کنار تو

میدان در آتش عطش خاکستر می شود

و تو آرام و رام فرو می ریزی

و در بسترت

کهکشانی از فرشته پرپر می شود

و تو، نرم و سر به زیر

بر پنجه پا می گریزی.

چگونه لختی درنگ نمی کنی

وقتی دریایی لب تشنه

جامی از عطش ر

از گلوی کوچک رودی

به آسمانی خشک تعارف می کند؟

چگونه برخود نمی پیچی از زخم؟

چگونه در خود نمی شکنی از شرم؟[38]

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

منابع و مآخذ:

کلیات استاد شهریار، ج اول؛ دیوان آیت اللّه کمپانی؛ دیوان فیاض لاهیجی؛ شیرینعلی گلمرادی، آیینه در کربلا ؛ محمد علی مردانی، سوره ادبیات عاشورا؛ محمدرضا عبدالملکیان، رباعی امروز ؛ احد ده بزرگی، اشعار عاشورایی؛ علی رهبر، همسایه آفتاب؛ کیهان فرهنگی، ش 151؛ محمد علی مجاهدی، بال سرخ قنوت؛ استاد محمد علی مجاهدی، گریه اشک

emam_hossin_as_moharram_0012.gif

منبع: گلبرگ - فروردین 1380، شماره 14 - عاشورا در شعر فارسی
--------------------------------------
پی نوشت:

[1] استاد سید محمدحسین شهریار

[2] ملاعبدالرّزاق فیّاض لاهیجی

[3] محمدحسین غروی اصفهانی

[4] صغیر اصفهانی

[5] عبدالعظیم صاعدی

[6] بهمن صالحی

[7] نصراله مردانی

[8] محمد علی مجاهدی (پروانه)

[9] وحشی بافقی

[10] علیرضا قزوه

[11] علیرضا قزوه

[12] ابراهیم درویشی

[13] محمدحسین امیدی

[14] محمود تاری (یاسری)

[15] عباس حداد کاشانی

[16] معصومه جمهوری

[17] استاد مشفق کاشانی

[18] محمدرضا سهرابی نژاد

[19] حشمت اللّه خالقی

[20] عباس براتی پور

[21] سید هاشم نبی زاده

[22] علیرضا دهقانیان

[23] ابراهیم درویشی

[24] محمد پیله ور

[25] عزیزاللّه خدامی

[26] حبیب اللّه بخشوده

[27] علی رهبر

[28] سید رضا مؤید خراسانی

[29] محمود شاهرخی (جذبه)

[30] شهاب یزدی

[31] صادق رحمانی

[32] نصراللّه مردانی

[33] قادر طهماسبی (فرید)

[34] سیدمهدی حسینی

[35] سیدمحمد عباسیّه (کهن)

[36] احد ده بزرگی

[37] سید تقی قریشی (فراز)

[38] مصطفی علیپور

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
لطفا پاسخ سوال را بنویسید.