زلال وحی
خداوند در آیه شریفه «فَمَا حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلِهِ؛ آنچه را که درو می کنید با خوشه اش کنار بگذارید». از زبان حضرت یوسف گزارش می دهد که به مصریان گفت: برای اینکه از پیامدهای وخیم خشک سالی برهید، به جز مقدار نیاز، بقیه محصول خود را در انبار ذخیره کنید. شیوه ذخیره سازی را نیز چنین می آموزد که دانه ها را از خوشه های آن بیرون نیاورید و بگذارید در خوشه ها بمانند. همچنین در قرآن کریم، گیاهان و درختان را دارای سجود تکوینی برای خداوند معرفی می کند و می فرماید: «وَالنَّجْمُ وَالشَجَرُ یَسْجُدان؛ و گیاه و درخت برای او سجده می کنند».
نگاه ژرف و موشکافانه به آیات قرآن درباره گیاهان و درختان و کشاورزی و مراحل رشد و تکوین آنها، درس های بسیار آموزنده ای درباره خداشناسی و توحید به ما می آموزد.
«آیا ندیدی که خدا از آسمان آبی فرو فرستاد و زمین سرسبز گردید؟ بی گمان خداوند لطیف و آگاه است». (حج: 63)
«خداست که آسمان ها و زمین را آفرید و از آسمان، آبی فرو فرستاد؛ پس به آن آب از میوه ها برای شما روزی بیرون آورد». (ابراهیم: 32)
«و از میوه های درخت خرما و تاک ها که از آنها شراب مست کننده و روزی نیکو بر می گیرید، همانا در آن نشانه ای است برای گروهی که خرد را به کار برند». (نحل: 67)
یک جرعه آفتاب
«درخت بکارید و کشاورزی کنید که هیچ عملی از آن حلال تر و پاکیزه تر نیست. سوگند به خدا که هنگام ظهور حضرت ولی عصر ارواحنا فداه، درختکاری و کشاورزی بسیار توسعه می یابد».
«بدین سان خدا کاروانی از ابرهای پی در پی روان می سازد تا چون مادری مهربان، کودک طبیعت را در آغوش گیرد و بادهای سرد جنوبی در دوشیدن شیرش - که همان باران است - نقش خود را ایفا کند؛ تو گویی سینه طبیعت رگ کرده و با رگبارش زمین را سیراب می سازد و بدین سان خون ابر، زمین را زیر پستان پر بارانش می گیرد و بار گرانی را که آبستن آن است، فرو می نهد در زمین خشک، گیاه و بر کوه های عریان انواع سبزه ها می روید».
بهترین کار
کشاورزی، یکی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی هر جامعه است. کشاورزی در اسلام، اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا عامل اساسی در تأمین معاش زندگی به شمار می رود و تمام مواد غذایی انسان ها در اصل، از گیاهان گرفته می شود.
در فرهنگ اسلامی، کشاورزی نیک ترین پیشه و گران بهاترین گوهر شناخته شده است. امام باقر علیه السلام می فرماید: «پدرم فرمود: بهترین کارها کشاورزی است؛ چیزی را می کاری و نیکوکار و بدکار از آن می خورند. نیکوکار می خورد و برایت از خدا آمرزش می طلبد و بدکار می خورد و آنچه خورده او را لعن و نفرین می کند و چرندگان و پرندگان نیز از آن بهره مند می شوند».
شکرانه
جایگاه کشاورزی در آموزه های دینی و فقه اسلامی، بسیار مورد توجه و تأکید قرار گرفته است و احکام مربوط به این کار مقدس برای مؤمنین و مسلمین تشریح شده است. یکی از آن احکام، زکات است که شکرانه نعمتی است که خداوند به کشاورز داده است. همچنین در فقه اسلامی، بخش هایی با نام های مزارعه و مساقات وجود دارد که در مورد کشاورزی شراکتی و باغبانی شراکتی است.
کشاورزی، اساس توسعه و پیشرفت
یکی از عناصر مهم در به وجود آمدن تمدن های بزرگ، کشاورزی بوده است. ازاین روست که دانشمندان علوم جامعه شناسی و تمدن گفته اند که تمدن های بزرگ، در کنار رودها و زمین های حاصل خیز ایجاد شده اند.
ایران اسلامی نیز به عنوان کشوری صاحب تمدن کهن، دارای پیشینه درخشان در زمینه کشاورزی بوده است.
یکی از راه کارهای مهم برون رفت از بحران های اجتماعی مانند بی کاری و ایجاد فرصت های شغلی، کشاورزی است. در بیان اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد یک کشور، کافی است بدانیم که بخش کشاورزی، 80 درصد نیازهای غذایی جمعیت کشور را تأمین می کند و یک چهارم اشتغال کشور در گرو این بخش است.
امروزه کشاورزی به عنوان یک رشته علمی و مجهز به فن آوری روز، نقش اساسی در رشد همه جانبه کشور و استقلال آن ایفا می کند که این مهم، با تربیت نیروهای متخصص و متعهد امکان پذیر است.
دشمن فقر و وابستگی
خداوند، با سخاوتِ تمام، طبیعت و آب و خاک را به انسان ارزانی داشته است. انسان با حرکت و همت می تواند از این نعمت خدادادی، بهره ها نصیب خود سازد. با وجود دو نعمت اساسی و بزرگ آب و خاک، دیگر نباید برای انسان مشکلی به نام فقر باقی بماند. امام علی علیه السلام در این باره فرموده است: «آن کس که آب و خاک داشته باشد و دچار فقر گردد، از رحمت خداوند به دور است.» بنابراین، جامعه ای که کشاورز در آن ارج نداشته باشد و به کشاورزی اهمیت داده نشود، فقیر خواهد شد و فقیر نیز وابستگی و استعمارپذیری را در پی خواهد داشت. ازاین رو، امام خمینی رحمه الله ، همواره بر خودکفایی کشاورزی و توسعه آن تأکید می کردند و تلاش کشاورزان برای استقلال و خودکفایی کشور را جهاد می دانستند. ایشان در بخشی از سخنان خود می فرماید: «اگر چنانچه کشاورزی ما یک کشاورزی سالم و یک کشاورزی متعهدانه و کوشش برای این که در ارزاقمان محتاج به خارج نشویم، باشد؛ این یک جهاد است.» همچنین ایشان با توجه به نقش مهم کشاورزان فرموده است: «من از همه کشاورزان تقاضا دارم که در کار کشاورزی جدیّت کنند و ما را از این که دستمان پیش دیگران [دراز[ باشد، نجات بدهند».
زلال قلم
دست بر کمر می ایستی و نگاه می کنی به دور دست؛ به آنجا که باد می آید و می پیچد در تن درخت ها و سبزه ها و آرام تابشان می دهد و تو تازه می شوی؛ با رویایی که شکوفه های کوچک برایت به ارمغان می آورند و کم کم به خلسه سیب و زیتون و انار می روی.
سنبل سر سفره هفت سین، نماد برکتی فصیح است و سبزه و سمنو و سرکه و سیب، همه از خاک بر می آیند تا تو را به اوج زیستن برسانند، تا دستانت در تمام سال قد بکشند به سوی مقلب القلوب و الابصار.
آورده اند که...
علی بن حمزه می گوید: روزی امام موسی کاظم علیه السلام را در مزرعه اش ملاقات کردم و این در حالی بود که حضرت، به علت کار و فعالیت شدید، سر و صورتش به شدت عرق کرده بود. گفتم: فدایت شوم! پس مردان شما کجایند که خود با این زحمت کار می کنید؟ امام پاسخ داد: «ای علی، کسانی که از من و پدرم بهتر بودند، با دست خود کشاورزی می کردند.» پرسیدم: چه کسی از شما و پدر بزرگوارتان بهتر بودند؟
حضرت فرمود: «رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیر مؤمنان علیه السلام و تمام پدرانم که همه با دستان مبارک خویش زراعت می کردند. نه تنها آنان، بلکه پیامبران و فرستادگان الهی و انسان های صالح نیز کشاورزی می کردند و بهترینِ خلق بودند».
ازاین رو، پیامبران و پیشوایان الهی نه تنها در سخن، بلکه در مقام عمل هم به کشاورزی پرداخته اند و مقام و ارزش کشاورزان را ارج نهاده اند.
امام صادق علیه السلام می فرماید: «الزارِعونَ کُنُوزُ الاَنامِ؛ کشاورزان، گنج های زمین اند».

منبع: اشارات - خرداد 1386، شماره 109 - روز جهاد کشاورزی