حماسه 19 بهمن و بازتاب آن

در روزهای 17 و 18 بهمن اطلاعیه هایی در خانه های سازمانی ریخته شد و از پرسنل برای شرکت در راهپیمایی 19 بهمن دعوت شد. در این اطلاعیه نوشته شده بود: «19 بهمن خیابان ایران ساعت6 صبح» اداره ضد اطلاعات ارتش که از ماجرای 19 بهمن اطلاع داشت، از کارکنان نیروی هوایی خواست تا از هر گونه تجمع خودداری کنند. در اطلاعیه ای که از سوی ضد اطلاعات نیروی هوایی صادر شد، از کلیه کارکنان خواسته شده بود در راهپیمایی روز 20 بهمن که قرار بود برای حمایت از رژیم شاه در میدان بهارستان برگزار شود، شرکت کنند. صبح روز 19 بهمن هیچ کس انتظار حضور بیش از 150 نفر را نداشت. اما خیابان ایران مملو از آبی پوشان نیروی هوایی شده بود، برخی هم با لباس شخصی آمده بودند و در حین تظاهرات لباس های فرم خود را پوشیدند. صف اول تظاهر کنندگان پرچمی در دست داشتند که روی آن نوشته بود: از طاغوت گسستیم به ملت پیوستیم، قطره ای از ارتش امام خمینی.

افرادی در حال عکاسی بودند که مردم همۀآن کسانی را که در حال گرفتن عکس و فیلم بودند، دستگیر می کردند و عکس ها را از بین می بردند تا کسی شناسایی نشود. پس از پایان راهپیمایی، کارکنان به نشانه همبستگی با امام خمینی(ره) به اقامتگاه ایشان در مدرسه علوی رفتند. امام با حضور در میان پرسنل نیروی هوایی فرمودند: «کاری که شما عزیزان در این روزها در روز 19 بهمن انجام دادید از حیث معنویت بزرگ ترین کارها و با ارزش های دنیایی هم بزرگ ترین ارزش ها بود. . . خداوند این افتخار را برای شما حفظ کند و شما را در دو جهان سعادتمند فرماید و آن چه که باید به شما عرض کنم این است که تا شما تعهدتان را به اسلام حفظ کردید و روابط خودتان را با همه قشرهای ملت برادرانه کردید، این انقلاب محفوظ خواهد ماند و شما با برادران خودتان که افراد عزیز این ملت هستند، همدوش برای پیشبرد این انقلاب به پیش خواهید رفت و احکام اسلام را ان شاء الله تعالی در همه جا، در همه ایران اجرا خواهید فرمود.»

این اعلام همبستگی با قیام ملت ایران، اربابان و عاملان رژیم پهلوی را به وحشت انداخت به گونه ای که مجبور به تکذیب خبر بیعت شدند و ستاد بزرگ ارتشتاران عکس تاریخی بیعت کارکنان نیروی هوایی که توسط عکاسی به نام حسین پرتویی گرفته شده و در روزنامه کیهان چاپ شده بود را جعلی و مونتاژ شده خواند. اما صبح روز 21 بهمن دفتر امام خمینی(ره) با انتشار اعلامیه ای، صحت عکس منتشر شده را تایید نمود. با پیوستن نیروی هوایی به ملت، انقلاب رنگ و بوی دیگری گرفت. رفته رفته سایر نظامیان نیز به مردم پیوستند و تنها ابزار امید شاپور بختیار، به یاس تبدیل شد.

در آن روز امام به کارکنان نیروی هوایی فرمودند به راهپیمان بپیوندید و دولت بازرگان را تایید کنید. در پی فرمان امام همه از درب جنوبی مدرسه خارج شده و بعد از مدتی وارد خیابان انقلاب شدند و به مردم پیوستند. نیروهای گاردی از بالا و پایین خیابان را بسته بودند، زنان برای این که بالگردها نتوانند از تظاهر کنندگان عکس برداری کنند چادرهایشان را روی سر افسران می انداختند. مردم به آن ها توصیه می کردند که سرشان را پایین بگیرند تا شناسایی نشوند. اما جوانان نیروی هوایی شجاعانه و با فریادهای ارتش ما حسینی، رهبر ما خمینی تمام مسیر را به صورت بدو رو حرکت و جمعیت نیز راه را برای آن ها باز می نمودند. حرکت راهپیمایان تا میدان آزادی ادامه داشت، بیم آن می رفت با پراکنده شدن مردم همه کارکنان دستگیر شوند. بنابراین افسران نیروی هوایی از میدان انقلاب و از طریق خیابان جمهوری اسلامی و سپس میدان بهارستان به سمت مدرسه علوی بازگشتند. هر چند همه کارکنان شناسایی شده بودند و از آن ها عکس گرفته شده بود و چنان چه انقلاب به پیروزی نمی رسید همه آن ها به عنوان خائن اعدام می شدند، اما پس از سخنرانی امام آن ها خود را برای شهادت آماده کرده بودند. در راه بازگشت عده ای از ماموران کلانتری بهارستان سعی نمودند راه را بر پرسنل نیروی هوایی ببندند اما پس از تلاوت آیاتی از قرآن توسط یکی از کارکنان به سرعت تسلیم شده و راه را باز کردند.

مقام معظم رهبری درباره 19 بهمن، روز نیروی هوایی چنین یاد نمودند:

«نقش ارزنده همبستگی با شکوه پرسنل ارتش و به خصوص نیروی هوایی در اضمحلال و شکست رژیم، نشان دهنده شعور ایمانی و انقلابی این عزیزان فداکار و عشق ورزیدن به آرمان های مقدس و آزادی خواهانه ملت در این سرزمین بود که موجب شد تا علی رغم فشارها و اختناق شدید آن روز، این عزیزان گام در میدان مبارزه با ظلم و جور نظام پهلوی برداشته و یک صدا با ملت دلاور در 19 بهمن 1357، حماسه پرشکوه این بیعت را در صفحات تاریخ انقلاب اسلامی ثبت نمایند. عظمت رویداد با شکوه 19 بهمن نه تنها در خاطره نسل انقلاب، بلکه در اذهان نسل های آتی این کشور نیز همیشه به عنوان یک حماسه جاویدان، متجلی و منور خواهد ماند.»

آغازی بر پایان عمر رژیم

در شب 20 بهمن تلویزیون برنامه ویژه ای در ارتباط با رویدادهای مربوط به بازگشت امام پخش نمود. این برنامه باعث ایجاد هیجان در میان نظامیان در پادگان دوشان تپه تهران گردید. بلافاصله افراد گارد شاهنشاهی به محل اعزام و برای ساکت کردن هنرجویان و دیگر کارکنان نیروی هوایی وارد عمل شدند که به درگیری و تیراندازی بین آن ها منجر شد. با انتشار خبر شورش پرسنل پادگان نیروی هوایی، مردم برای یاری آن ها به دوشان تپه روی آورده و وارد پادگان شدند. افراد انقلابی نیروی هوایی، اسلحه خانه ها را باز کرده و با استفاده از سلاح های موجود با نیروهای گارد شاهنشاهی به مبارزه پرداختند. در این میان شماری از کارکنان نیروی زمینی هم به مبارزین انقلابی پیوستند. وقتی فرماندهان ارشد ارتش متوجه گردیدند که قادر به کنترل امور و انجام هیچ کاری نیستند و اگر فرمانی صادر کنند با توجه به پیوستن بدنه ارتش به انقلاب معلوم نیست که کسی این فرامین را اجرا کند. سرانجام با تشکیل جلسه در صبح روز22 بهمن 1357 به اتفاق آرا تصمیم به بی طرفی ارتش در درگیری های سیاسی گرفتند و این مساله به معنای پشت پا زدن کامل به شاه و دیگر هوادارانش و قطع امید کامل هیات حاکمه بود. با شکسته شدن همه مقاومت ها و  اعلام بی طرفی و در حقیقت پیوستن کامل ارتش به اراده ملت، در شامگاه روز 22 بهمن 1357 انقلاب مردم ایران با رهبری مدبرانه امام امت به پیروزی رسید.

متن اعلامیه بی طرفی شورای عالی ارتش

ارتش ایران وظیفه دفاع از استقلال و تمامیت ارضی کشور عزیز ایران را داشته و تاکنون در آشوب های داخلی سعی نموده است با پشتیبانی از دولت های قانونی این وظیفه را به نحو احسن انجام دهد. با توجه به تحولات اخیر کشور، شورای عالی ارتش در ساعت 30/10 روز 22 بهمن 1357 تشکیل و به اتفاق تصمیم گرفته شد که برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی بیشتر، بی طرفی خود را در مناقشات سیاسی فعلی اعلام و به یکان های نظامی دستور داده شد که به پادگان های خود مراجعه نمایند. ارتش ایران همیشه پشتیبان ملت شریف و نجیب و میهن دوست ایران بوده و خواهد بود و از خواسته های ملت شریف ایران با تمام قدرت پشتیبانی می نماید.

به این ترتیب دلیر مردان نیروی هوایی درست در موقعی که شاه و ارباب آمریکائیش انتظار داشتند تا نیروی هوایی برای ایجاد رعب و وحشت در مردم، بالای سرشان با غرش هواپیما مانور بدهد، این حرکت آن هم از مطمئن ترین نقطه اتکای نظام در آن شرایط، رژیم را لرزاند و آخرین سنگرش که همان نیروهای مسلح بود از حساس ترین نقطه ترک خورد و این حقیقت در تاریخ انقلاب اسلامی ثبت گردید که نیروی هوایی در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی مردم ایران سهیم بوده است.

*****************************************

منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی