انسان در مسیر زندگی از زمانی که متولد می شود تا زمانی که از این دنیا رخت بر می بندد، پستی و بلندی های بسیاری را تجربه می کند، اما آنچه که به ذهن‌ها بیشتر ماندگار و خاطره‌انگیز است، لحظات شیرین و لذت بخش برای انسان است. شیرینی ازدواج و عروسی، شیرینی تولد فرزند، شیرینی سفرهای زیارتی...
اما آنچه برای مومن لذت بخش است لحظاتی است که با خدای خودش راز و نیاز می کند و در خلوت خود به عبادت می پردازد. البته این لذت و شیرینی را انسانی می تواند احساس کند که طعم ایمان واقعی را درک کرده و با تمام وجود از این لحظات لذت می برد و حاضر نیست که لحظه لحظه های این عبادت را با بهترین و با ارزش‌ترین امور دنیوی عوض کند. ماه رمضان برای مومن تداعی کننده این لحظات است.
در دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان آنچه را از خدا تقاضا داریم، چشاندن شیرینی و حلاوت ذکر و یاد خداوند است.
«أَذِقْنِي‏ فِيهِ‏ حَلاوَةَ ذِكْرِك[1] حلاوت ذکرت را به من بچشان.»
ده مرا توفیق و قوت یا حکیم
 کن مرا تأیید و تسدید عظیم
بهر بر پا داشتن امر تو را
سعی کردن در طریق مستقیم
مهمترین امر برای یک انسان این است که در راهی که می داند در راه عشق ورزی به معشوق است با تمام وجود، خود را فدا کند و این کار فرد عاشق موجب این می‌شود که خود معشوق نیز اشتیاقش به او دوچندان شود.
خداوند در مورد کسی که شوق و اشتیاق به او یابد می فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ‏ مَنْ‏ تَقَرَّبَ‏ إِلَيَ‏ شِبْراً تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ ذِرَاعا [2] هرکس یک وجب به من نزدیک شود، من یک ذراع [دو وجب] به او نزدیک می شوم.»

راههای رسیدن به لذت معنوی
الف: خود سازی
همانطور که یک ورزشکار برای موفقیت در میدان مبارزه و کارزار، نیاز به تمرین و مقدمه هایی طاقت فرسا برای رسیدن به موفقیت است، لذت معنوی نیز به راحتی کسب نمی شود و بهترین راه حل آن مبارزه با نفس و خودسازی می باشد. چونکه تا ما نتوانیم خودسازی کنیم و عوامل دنیوی را از دلمان خارج کنیم، نمی توانیم امور معنوی را جایگزین آن نماییم به همین دلیل ماه مبارک رمضان را می توان بهترین زمان برای خودسازی و تمرین برای لذت معنوی دانست.
امیرالمومنین علی(علیه السلام) در مورد جهاد با نفس می فرماید:
«الرَّجُلُ حَيْثُ اخْتَارَ لِنَفْسِهِ إِنْ صَانَهَا ارْتَفَعَتْ وَ إِنِ ابْتَذَلَهَا اتَّضَعَت [3] آدمی جایگاه خودش را خودش بر می گزیند. اگر نفس خود را از آلودگی و پستی نگه دارد، بلند مرتبه می شود و اگر آن را نگه ندارد پست می گردد.»

ب: توجه و تمرکز در عمل به عبادات
یکی از راههایی که می تواند لذت معنوی را برای انسان ایجاد کند توجه نمودن و با توجه و حضور قلب انجام دادن عبادات است.
بهمین دلیل اموری كه مي‏تواند عبادت را براي انسان لذت بخش كند چند چيز است:
1ـ مهيا ساختن خود برای انجام عبادت، یعنی سعي كند افكار متفرق را از ذهنش برای آمادگی برای عبادت دور كند و تمام وجود خود را برای عبادت مهیا کند.
2ـ انجام عبادت در بهترین زمان مثلاً با بی حوصلگی و خستگي و خواب آلودگي وارد نماز نشود.
3ـ در محيط پر سر و صدا و آشوب به مناجات نايستد، بلكه محيط آرام و با فراغتي را انتخاب كند. که در ماه مبارک رمضان بهترین زمان برای مناجات می تواند ایام سحر باشد که هم ساکت و دور از سر و صداست و هم زمانی مناسب برای خلوت کردن با خود است.

پی نوشت:
[1]. ابن طاووس، على بن موسى، الإقبال بالأعمال الحسنة فيما يعمل مرة فى السنة (ط - الحديثة)، دفتر تبليغات اسلامى، قم، چاپ اول، 1376ش، ج1، ص257.
[2]. ابن أبي جمهور، محمد بن زين الدين، عوالي اللئالي، دار سيد الشهداء للنشر قم، چاپ اول، 1405 ق، ج1، ص56.
[3]. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنيف غرر الحكم، دفتر تبليغات، ايران، قم، چاپ اول، 1366ش، ص238.