گناه سبک شمردن گناه

تاریخ ارسال:پ, 06/02/1396 - 18:08
بالاترین گناه

برای هیچ كدام از یاران رسول خدا(صلی الله علیه وآله) باوركردنی نبود كه ظرف چند دقیقه یك تل بزرگ از خار و هیزم و خاشاك فراهم شود؛ آن هم در این بیابان كویری و لم یزرع. آن روز رسول خدا(صلی الله علیه وآله) با عده ای از یاران در بیابانی كویری فرود آمدند. هنگام صرف غذا فرارسیده بود. پیامبر(صلی الله علیه وآله) به اصحاب فرمودند كه هركدام به سمتی روانه شوند و قدری هیزم برای تهیه ی آتش و پختن غذا تهیه كنند.
یاران گفتند: یا رسول الله؛ در این بیابان كه هیزمی یافت نمی شود.
پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمودند: درعین حال هركدام به اندازه ی توان خود تلاش كنید و هرآنچه می توانید هیزم فراهم آورید.
اصحاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) در اجرای فرمان آن حضرت تلاش كردند و ساعتی بعد یك تل بزرگ از هیزم و خار و خاشاك جهت تهیه آتش و پختن غذا فراهم شد.
دراین هنگام رسول خدا(صلی الله علیه وآله) خطاب به یاران فرمودند: «گناهان كوچك هم مثل همین هیزم های كوچك است، ابتدا به نظر نمی آیند؛ ولی هرچیزی جوینده و تعقیب كننده ای دارد، همان طور كه جستید و تعقیب كردید، این قدر هیزم جمع شد، گناهان شما هم جمع و احصاء می شوند و یك روز می بینید از گناهان خود كه به چشم نمی آمدند، انبوه عظیمی جمع شده است».[1]
علاوه بر روایاتی كه از ناحیه ی معصومین(علیهم السلام) صادر شده و در متون روایی دیده می شوند، گاه به توصیه هایی از سوی آن بزرگواران بر می خوریم كه به خواصی از یاران خود فرموده اند.
بدون شك شخصیت و منزلت مخاطب در این توصیه ها موضوعیتی مخصوص داشته است، چنان كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) برای این توصیه ها شخصیتی چون امیرمؤمنان(علیه السلام) را بر می گزینند جز امام علی(علیه السلام) برای این توصیه ها یارانی چون ابوذر و كمیل و امام كاظم(علیه السلام) شخصی چون هشام بن حكم را نشانه می گیرند.
هشام بن حكم یكی از شاگردان خاص امام صادق(علیه السلام) است كه صاحب ده ها تألیف است و مأموریت های علمی خاصی از سوی امام صادق(علیه السلام) به او محول می شده و مناظراتی به نام وی ثبت شده است. این شاگرد محبوب، مورد توجه امام كاظم(علیه السلام) نیز بوده و در تداوم مكتب علمی امام صادق(علیه السلام) از سوی امام كاظم(علیه السلام) در تیررس توجه آن امام هم بوده است.
توصیه های خاصی از سوی امام كاظم(علیه السلام) به هشام بن حكم ثبت شده كه صاحب كتاب شریف تحف العقول آن را در مبحث روایات صادره از سوی امام هفتم(علیه السلام) آورده است.
این سلسله توصیه ها كه از برتری و فضیلت عقل شروع شده، مشتمل بر یك دستورالعمل كامل و جامع زندگی است و حدود هشتاد مرتبه با واژه «یا هشام!» شروع می گردد. ازجمله توصیه های آن حضرت به هشام آن است كه
«ای هشام!... به راستی گناهان خرد و كوچك دام های شیطان هستند. او این گناهان را نزد شما حقیر و خرد جلوه می دهد تا زمانی كه این گناهان فراهم می شوند و شما را در برمی گیرند...».[2]
این توصیه ی امام كاظم(علیه السلام) كه دقیقاً با توصیه ی رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به یاران منطبق و همسو می باشد، ضرورت توجه به گناه را از چند زاویه كه در روایات صریحاً یا ضمناً به آن ها اشاره شده، گوشزد می كند.
اساس سفارش امام كاظم(علیه السلام) بر این نكته استوار است كه گاه شخص با تعیین حدود و مرزهایی برای گناهان و قالب بندی های ضمنی، برخی گناهان را كوچك قلمداد كرده، ارتكاب آن ها را عادی می داند؛ غافل از این كه با هر بار ارتكاب این گناهان به ظاهر كوچك، تار و پود دام شیطان را بر جسم و جان خود محكم تر كرده، روزنه های رستگاری و نجات را بر خود می بندد.

حضرت علی علیه السلام فرمودند:  «بدترین گناه آن است كه صاحبش آن را كوچك بشمارد»

هشدار امام كاظم(علیه السلام) بر این اصل اساسی استوار است كه اگرچه گناهان در نزد پروردگار مراتبی و شدت و ضعفی از لحاظ قبح و زشتی دارند؛ اما این شدت و ضعف، نوعی فرجه و فرصت از سوی پروردگار برای توبه و انابه ی بنده می باشد؛ نه این كه چنین فرصت ها و درجه بندی ها جواز شخص به ارتكاب گناه تلقی گردد، اعم از گناهانی كه اصطلاحاً گناه صغیره عنوان گرفته اند و یا گناهانی كه به عنوان گناه كبیره شناخته می شوند.
از منظر آیات، روایات و ارتباط بنده با پروردگار، گناه، نوعی ورود و تجاوز به حدود الهی و حریم پروردگار است، و این نكته بین همه ی گناهان اعم از كوچك و بزرگ مشترك است ؛ به عبارت دیگر اولیای الهی به كوچكی و بزرگی گناه نمی نگرند، بلكه به كسی می نگرند كه با ارتكاب گناه، با فرامین او مخالفت شده است، چنان كه به عزیر پیامبر وحی شد كه ای عزیر! گاه كه به گناه می افتی به كوچكی گناه نگاه مكن، بلكه به كسی نگاه كن كه نافرمانی اش می كنی [یعنی به خدای متعال].[3]
براساس آنچه گفته شد، گناه را اعم از گناهان كبیره و صغیره، نبایستی خرد و كوچك شمرد. این نكته در روایاتی از امیر مومنان(علیه السلام) تاكید شده است. آن حضرت فرمودند:  «بدترین گناه آن است كه صاحبش آن را كوچك بشمارد».[4]
نیز فرمودند: «گناه كم را كوچك نشمارید؛ زیرا گناهان كوچك به حساب شما نوشته می شوند و بر اثر تكرار به گناه بزرگ تبدیل می گردند».
همچنین آن بزرگوار فرمودند: «[كیفر] سبك شمردن گناه بیش از [كیفر] ارتكاب آن است».
نهی از سبك و حقیر شمردن گناهان بی تردید مبتنی بر پیامدهایی است كه چنین نگرشی به دنبال دارد. برخی از این پیامدها عبارتند از:
الف: سبك شمردن گناه، نوعی خط كشی و مرزبندی گناهان از سوی بنده به حساب می آید. در حالی كه گناه، حریم الهی است. این مرزبندی تنها از سوی ذات پروردگار سزاست و وظیفه ی بنده حفظ این حریم است، نه مرزبندی و تعیین حریم.
ب: سبك شمردن گناه، اعم از گناهان كوچك و بزرگ، موجب خسارت و گستاخی در برابر فرامین و نواهی خداست. چه بسیار گستاخی ها كه شخص به دلیل سبك و بی اهمیت شمردن گناهان صورت می دهد! خاكریزهای نفس به مرور زمان و بر اثر ارتكاب گناهان كوچك و یا بی اهمیت شمردن گناهان فرو می ریزند، تا جایی كه شخص هیچ حریم و قرقگاهی را بر نمی تابد. این روایت از امیرمؤمنان(علیه السلام) هشداری در این زمینه است:
«از گناهان كوچك دوری كنید؛ زیرا گناهان كوچك، انسان را به ارتكاب گناهان بزرگ وادار می كنند».[5]

گناه را سبك نشماریم، چه گناه كبیره و چه صغیره. در بیابانی لم یزرع می توان انبوهی از خار و خاشاك و هیزم جمع آوری كرد، كسانی كه عمری را با ارتكاب گناهان ریز و درشت زندگی كرده اند، خود انبار گناه شده اند و به راستی راه توبه تا چه زمانی باز است؟

ج: سبك شمردن گناه و اصرار بر گناهان كوچك و به ظاهر كم اهمیت، به مرور زمان قبح گناه را در قلب شخص از بین می برد و این پیامد سرآغاز فاجعه ای است كه شخص را تا سقوط در قعر عذاب الهی بدرقه می كند ؛ تا جایی كه انسان موجودیت خود را در ارتكاب گناه -كه از این لحظه به بعد هیچ زشتی و پلیدی برایش ندارند- می بیند از این بدتر در برابر كسانی كه او را امر به معروف و نهی از منكر كنند، به ارتكاب گناه مباهات می ورزد و آیات و روایات مربوط به گناه را عملا به باد تمسخر می گیرد!
د: از دیگر پیامدهای سبك شمردن گناهان، ولو گناهان كوچك، فراموشی آن هاست؛ زیرا اصولا حافظه ی انسان حوادث كم اهمیت را در خود ثبت نمی كند. گناه در ذهن شخصی كه ارتكاب گناه را بی اهمیت می داند، ثبت و بایگانی نشده، چنین شخصی اگر روزی هم موفق به توبه شود، در حافظه ی خود چیزی به عنوان گناه ندارد تا با اقرار به گناهانی كه مرتكب شده است، باران عفو و توبه پذیری خداوند را بر دامنه ی زندگی اش بباراند.
آنچه گفته شد، برخی از پیامدهای سبك شمردن گناهان و اصرار بر آن هاست و از همه این ها مهم تر این كه اصرار برگناه و حقیر شمردن آن ها به نوعی موجب استحكام تار و پود دام های شیطان و تلنبار شدن گناهان می شود، تا جایی كه این حجم گناهان قلب را سیاه كرده، قابلیت توبه و انابه را از شخص زایل می سازد.
گناه را سبك نشماریم، چه گناه كبیره و چه صغیره. در بیابانی لم یزرع می توان انبوهی از خار و خاشاك و هیزم جمع آوری كرد، كسانی كه عمری را با ارتكاب گناهان ریز و درشت زندگی كرده اند، خود انبار گناه شده اند و به راستی راه توبه تا چه زمانی باز است؟ [6]

 

روزنامه ی كیهان، سه شنبه، 8شهریور 1384


پی نوشت:
[1] . داستان راستان، شهید مطهری، ج 1، ص 174، به نقل از وسائل الشیعه
[2] . تحف العقول، شیخ ابی محمد حرانی، ص 493
[3] . نقطه های آغاز در اخلاق عملی، محمدرضا مهدوی كنی، ص 111
[4] . همان، ص 114
[5] . جلوه های حكمت، ناظم زاده ی قمی، ص 250
[6] سبك شمردن گناه و اصرار بر گناهان كوچك و به ظاهر كم اهمیت به مرور زمان قبح گناهان را در قلب شخص ازبین می برد و این پیامد، انسان را تا بدانجا می برد كه موجودیت خود را در ارتكاب گناه می بیند و از آن بدتر در برابر كسانی كه او را امر به معروف و نهی از منكر می كنند به ارتكاب گناه مباهات هم می ورزد.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
لطفا پاسخ سوال را بنویسید.

مطالب مرتبط