کارمند نمونه از دید امام علی(علیه السلام)

تاریخ ارسال:ش, 06/04/1396 - 18:54
روز کارمند

کارهای اداری و البته تمام کارها با پیگیری و تلاش جدی صورت می گیرد. باید به خواست ها و مطالبات مردم رسیدگی کرد و آن را به نتیجه رساند. نظام اداری باید به گونه ای باشد که مردم به راحتی و به سرعت به خواسته هایشان برسند و از نظام اسلامی ناامید نشوند. رشوه گیری، رشوه دادن و...همه مانع از پی گیری می شود و دیگر کسی جدیّتی در کار نخواهد داشت.
حسن خلق همواره مایه ی پیشرفت و رشد بوده است؛ از طریق اخلاق اداری می توان منابع انسانی را مدیریت کرد و به اهداف اجتماعی، اختصاصی، سازمانی و... رسید.
یک نظام اداری، دارای ویژگی هایی چون کارآمدی منظم دانش گرا، سالم و عاری از فساد و کاغذ بازی پاسخگو و خدمتگزار است و این صفات به دست نمی آید مگر در سایه ی رعایت اخلاق اداری و حسن خلق.
اخلاق اداری دارای ویژگی های خاص است که از جمله آن می توان به اصول زیر اشاره کرد:
خدمت به مردم
تمام ادارات یک وظیفه ی اساسی دارند و آن خدمت به مردم و پاسخگو بودن به خواسته ها و سؤالات اداری مردم است. این اصل از مهم ترین اصول مدیریتی است و در جامعه ای که ادارات پاسخگو نباشد، مردم بی اعتماد و ناامید می شوند. خدمتگزاری باید با اشتیاق و علاقه باشد و نه از روی منت و بی احترامی.
امام علی علیه السلام در عهدنامه ی مالک اشتر اینگونه می نویسد: «بپرهیز که با نیکی خود بر مردمان منت گذاری یا آنچه را کرده ای بزرگ بشماری یا آنان را وعده ای دهی و وعده ی خلاف آری که منت نهادن ارج نیکی را از بین می برد و کار بزرگ شمردن نور حق را خاموش گرداند و خلاف وعده خشم خداوند و مردم را برانگیزد و خدای تعالی فرموده است: بزرگ دشمنی است نزد خدا که چیزی بگوید و انجام ندهد.»
پذیرش مسؤلیت
انسان والا و بزرگوار مسؤلیتی که به او محول شده را می پذیرد و سعی می کند که با اخلاقی انسانی و رفتاری صحیح عمل کند.

امام علی علیه السلام در نامه ای به مالک اشتر می فرمایند: «نیز بر تو کارهایی است که باید خود انجام دهی؛ از آن جمله پاسخ گفتن عاملان توست، آنجا که معاونانت درمانند و رساندن وظیفه ی خود را نتوانند دیگر نیاز مردم را برآورند و در همان روز که بر تو عرضه دارند و یارانت در انجام دادن تقاضای آنان گرانی کنند و عذری آرند

انسانی که مسئولیت پذیر نیست، کارش تباه و سست است؛ در هر شرایط شخص باید پاسخگو باشد و نمی تواند از مسئولیت خود شانه خالی کنند. حضرت علی علیه السلام، پیشوای اول شیعیان، در فرمان ها و دستورالعمل های حکومتی و اداری خود پایبند بود و می فرمود: «آنچه می گویم در عهده ی خویش می دانم و خود آن را پایبندم.»
پیامبر می فرمایند: «کسی که توان انجام کاری را دارد، نباید از انجام آن طفره رود و خود را کنار بکشد.»(نهج الفصاحه ش897)
نظم و ترتیب
نظم دینی آراستگی و پرهیز از بی نظمی است که از اصولی ترین اخلاق اداری و مدیریت سازمانی است. امام علی علیه السلام  می فرمایند: «هیچ عقلی مانند برنامه ریزی نیست.» (غررالحکم ص354)
و یا در حدیث دیگر می فرمایند: «در هر روز وظیفه و کار همان روز انجام بده؛ انضباط باعث رضایت مردم و ارباب رجوع در اداره می شود.»
امانتداری
کار نوعی امانت است که به عهده ی کارفرما و یا کارمند گذاشته شده است و او باید به بهترین شکل آن را انجام دهد تا بتواند رضایت خدا و خلق خدا را جلب کند. در اسلام امانتداری یکی از بهترین صفات معرفی شده است و انسان های خائن به شدت مورد عتاب و سرزنش هستند، به طوری که در کتب اسلامی، امانتداری رأس اسلام و برترین صفات مؤمن تلقی شده است.
پی گیری
کارهای اداری و البته تمام کارها با پیگیری و تلاش جدی صورت می گیرد. باید به خواست ها و مطالبات مردم رسیدگی کرد و آن را به نتیجه رساند. نظام اداری باید به گونه ای باشد که مردم به راحتی و به سرعت به خواسته هایشان برسند و از نظام اسلامی ناامید نشوند. رشوه گیری، رشوه دادن و ... همه مانع از پی گیری می شود و دیگر کسی جدیّتی در کار نخواهد داشت.
امام علی علیه السلام در نامه ای به مالک اشتر می فرمایند: «بر تو کارهایی است که باید خود انجام دهی؛ از آن جمله پاسخ گفتن عاملان توست، آنجا که معاونانت درمانند و رساندن وظیفه ی خود را نتوانند دیگر نیاز مردم را برآورند و در همان روز که بر تو عرضه دارند و یارانت در انجام دادن تقاضای آنان گرانی کنند و عذری آرند.»
حضرت علی علیه السلام در امر خلافت خود تمام کارها را به درستی و دقت پی گیری می کردند و از همه نیز اینگونه می خواستند؛ امام علی می فرمودند: «تمام شدن کارها به کامل کردن آن هاست.»
پای بندی به قراردادها و عهود:
انسان ذاتاً وفاداری را دوست دارد و از پایبند بودن به تعهدات لذت می برد. پیامبر می فرمایند: «شرایط دینداری وفای به عهد است.» (بحارج72ص198)
در یک سازمان، برای تحقق اهداف سازمانی، باید فضایی به وجود آید که در آن اعتماد است. در سازمانی که کارمندان و مدیران به تعهدات خود وفادار و پای بند نیستند، بی اعتمادی و دروغگویی رواج می یابد و در نتیجه باعث بی ثباتی، هرج و مرج، بی نظمی، از بین رفتن اعتماد و ... می شود.
امام علی علیه السلام در نامه ی خود به مالک اشتر می فرمایند: «و هر گاه میان خود و دشمنت پیمان برقرار کردی و لباس امان بر او پوشاندی، به پیمان خود وفادار باش و تعهدات را به نیکی رعایت کن و خویش را در نگهبانی از پیمان سپر قرار ده، زیرا هیچ امری از واجبات خدا در جامعه ی بشری، با همه ی خواسته های گوناگون و پراکندگی اندیشه ها، مهم تر از وفاداری نیست و حتی مشرکان هم بیش از مسلمانان وفای به عهد را بر خود لازم می دانستند، زیرا شرم پیمان شکنی را تجربه کرده بودند، پس هرگز پیمان شکن نباش و در عهد خود خیانت نکن.» (نهج البلاغه، نامه ی 53)

تمام ادارات یک وظیفه ی اساسی دارند و آن خدمت به مردم و پاسخگو بودن به خواسته ها و سؤالات اداری مردم است. این اصل از مهم ترین اصول مدیریتی است و در جامعه ای که ادارات پاسخگو نباشد، مردم بی اعتماد و ناامید می شوند. خدمتگزاری باید با اشتیاق و علاقه باشد و نه از روی منت و بی احترامی

واگذاری کارها به انسان های شایسته
کارها باید به اهل آن واگذار شود، به همین دلیل داشتن تخصص و مهارت در هر رشته ضروری است. اگر اداره ی کارها به انسان های ناشایست واگذار شود، امور به خوبی پیش نمی رود.
امام علی علیه السلام  می فرمایند: «شما خوب می دانید که نه جایز است که انسان ناشایست بر جان مردم و غنایم مسلمانان ولایت یابد و امامت آنان را عهده دار شود تا در مال های آنان حریص گردد و نه نادان لایق زمامدار ریاست تا به نادانی خویش مسلمانان را به گمراهی کشد و نه ستمکار می تواند عهده دار مسئولیت مردم شود که با ستم حق مردم را غصب و عطای آنان را ببرد و نه او را که در تقسیم غنائم بی عدالتی می کند، زیرا او اموال و ثروت مردم را حیف و میل می کند و گروهی را بر گروهی مقدم می دارد و نه آنان که رشوه می خورند، زیرا آنان با رشوه خوری حقوق مردم را پایمال می کنند و حق صاحب را به او نمی رسانند و نه او که سخن پیامبر خدا را ضایع می سازد، زیرا او با این رفتار امت اسلامی را به هلاکت مواجه می کند.» (نهج البلاغه، خطبه 131)
و یا در حدیث دیگری می فرمایند: «هر کس فردی از مسلمانان را به کار گیرد حال آنکه می داند در میان آنان افرادی سزاوارتر و آگاه تر به کتاب خدا و سنت پیامبر وجود دارد، او در حقیقت، به خدا، رسول او و تمامی مسلمین خیانت کرده است.» (الغدیر، علامه امینی: ج8ص291)
تشکر و قدردانی
در یک نظام اداری اسلامی،باید، کارمندان و کارکنانی که به شایستگی کار می کنند، مورد تقدیر و تشکر قرار گیرند تا برای ادامه ی کار و خدمت، انگیزه پیدا کنند و با شوق بیشتر مشغول خدمت رسانی به مردم شوند و یا به آنان پست های حساس تر و مهم تر را واگذار کرد تا آن ها بتوانند قابلیت ها و توانمندی های خود را در انجام آن ارائه دهند.
امام علی علیه السلام می فرمایند: «هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکی نباشد، زیرا نیکوکاران در نیکوکاری بی رغبت می شوند و بدکاران در بدکاری تشویق می گردند، پس به هر کدام بر اساس کردارشان پاداش بده.» (نهج البلاغه، نامه 53)
اگر در سیره امامان به خصوص امام علی علیه السلام تفحص کنیم، سراسر مربوط به اخلاق و به خصوص اخلاق اداری است. کتاب نهج البلاغه کتاب اخلاق و اعتقاد تشیع است، در این کتاب عظیم، اخلاق اداری به صورت های مختلفی ارائه شده است که با مطالعه ی دقیق و اساسی آن و البته عمل به آن می توان به یک نظام اداری اسلامی و اصول دست یافت.

مطالب مرتبط: 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
لطفا پاسخ سوال را بنویسید.

مطالب مرتبط