عطر، عطر زدن، استفاده و بکارگیری بوی خوش در فرهنگ و معارف اسلامی از اهمیت بسزایی برخوردار است و از سنت پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله وسلم) میباشد احادیث و فرمایشات بسیاری در این خصوص از حضرت محمد(صلی الله علیه وآله وسلم) و امامان معصوم وجود دارد که نشان دهنده اهمیت آن میباشد.
نظافت و زینت از جمله مواردی است که پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله وسلم) برای آن اهمّیت و ارزش بسیاری قائل بودند. ایشان هم خود از بوی خوش به طور مداوم استفاده می کردند و هم به امّت خود سفارش اکید می نمودند. ایشان عطر را بسیار دوست داشتند و اگر عطری به ایشان تعارف می شد، خود را با آن معطّر می ساختند. همانطور که اشاره شد در این باره احادیث فراوان به ما رسیده که در برخی به حکمت و دلیل آن نیز اشاره شده است، از جمله استفاده از بوی خوش، عقل را کامل می کند؛ به وی صورت زیبایی می بخشد؛ در نشاط و شادابی روح و اخلاق و خویشتن داری و صبر تأثیرگذار است.همچنین آمده است: بوی خوش قلب را جلا می دهد و محکم می کند . در تصمیم گیری های مهم، اراده را قوی و نیرومند می نماید. بوی خوش و عطر، جزئی از نظافت و پاکیزگی است. در احادیث وارد شده که در هیچ چیز اسراف جایز نیست، ولی برای هزینه بوی خوش، هر قدر هم که زیاد باشد اسراف نیست.[1] پیامبر فرموده : «بوی خوش قلب را تقویت می کند و بر نیروی جنسی می افزاید».[2] در «کافی» از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که فرمود: «رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) بیش از آن مقداری که برای خوراک خرج می کرد، به عطر پول می داد». در کتاب «مکارم» روایت شده که رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) به حضرت علی(علیه السلام) فرمود: «یا علی! بر تو باد که هر جمعه خود را خوشبو کنی؛ زیرا که آن از سنّت من است و تا زمانی که بوی آن از تو استشمام شود، برایت حسنه می نویسند.» در کتاب «عروس» تألیف جعفر بن احمد، از رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) روایت شده که فرمود: «دوستم جبرئیل به من گفت: یک روز در میان خود را معطّر ساز و روزهای جمعه حتماً این کار ترک نشود.»
در زمان حیات پیامبر، همه می دانستند پیامبر از هر چه بگذرد از عطر نمی گذرد. دوستان و نزدیکانش وقتی از سفر برمی گشتند برای ایشان عطر می آوردند. از هر کوچه ای رد می شدند انگار بهار از آن عبور کرده بود. در و دیوار بوی گل میداد. شمیم عطر ایشان زودتر از خود ایشان همه را از آمدنشان با خبر می کرد.
عطرهای طبیعی مانند عطر گل محمدی و مانند آن با فرهنگ دینی ما تناسب بیشتری دارد ، عطرهایی که در روایات آمده و مورد استفاده و سفارش معصومین بوده، عطرهای طبیعی است. این عطرها عبارتند از: مشک که از نافه نوعی آهویی خاص گرفته می شود، عنبر که در شکم یک نوع ماهی با همین نام وجود دارد. نوع اصیل این دو قسم عطر، امروزه کمیاب است، زعفران، گلاب، خلوق، که عطری ترکیبی بوده و زعفران یکی از اجزای آن است، غالیه، که عطری مرکب از مشک، عنبر، عود و روغن بوده است .
از آداب استفاده از عطر، زدن آن به شارب یعنی موی روی لب است. عطر زدن در اول صبح ، هنگام نماز، هنگام رفتن به مسجد ودر روز جمعه مستحب است. اهدای آن به دیگران نیز مستحب است .[3]
همانطور که پیشتر اشاره شد در این باره احادیث فراوان به ما رسیده که در ادامه ۱۵ حدیث دیگر که نشان دهنده اهمیت عطر و عطر زدن در اسلام میباشد آمده است:

- حدیث(۱) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
اَلطّیبُ یَشُدُّ القَلبَ؛
بوى خوش قلب را تقویت مى کند.[4]

- حدیث(۲) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
إِنَّ خیارَ عِبادِ اللّه الموفونَ المُطَیِّبونَ؛
بهترین بندگان خدا کسانى هستند که به وعده وفا کنند و بوى خوش بکار برند.[5]

- حدیث(۳) امام صادق علیه السلام :
صَلاةُ مُتَطَیِّبٍ أَفضَلُ مِن سَبعینَ صَلاةً بِغَیرِ طیبٍ؛
یک نماز با عطر بهتر از هفتاد نماز بدون عطر است.[6]

- حدیث(۴) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
ما طابَت رائِحَةُ عَبدٍ إِلاّ زادَ عَقلُهُ؛
هیچ کس خوشبو نگردید مگر این که بر عقلش افزوده شد.[7]

- حدیث(۵) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
ثَلاثٌ حَقٌّ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ: اَلغُسلُ یَومَ الجُمُعَةِ وَالسِّواکُ وَ الطّیبُ؛
سه چیز است که بر هر مسلمانى لازم است: غسل جمعه، مسواک زدن و استعمال بوى خوش.[8]

- حدیث(۶) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
خَمسٌ مِن سُنَنِ المُرسَلینَ: اَلحَیاءُ وَالحِلمُ وَالحِجامَةُ وَالسِّواکُ وَالتَّعَطُّرُ؛
پنج چیز از سنت پیغمبران است: حیا، حلم، حجامت، مسواک و عطرزدن.[9]

- حدیث(۷) امام کاظم علیه السلام :
لایَنبَغى لِلرَّجُلِ أَن یَدَعَ الطّیبَ فى کُلِّ یَومٍ فَإن لَم یَقدِر عَلَیهِ فَیَومٌ وَیَومٌ لا، فَإِن لَم یَقدِر فَفى کُلِّ جُمُعَةٍ وَلایَدَع؛
شایسته است که مرد هر روز از عطر استفاده کند، اگر هر روز نتوانست، یک روز در میان عطر زند و چنانچه این هم مقدورش نبود جمعه ها را ترک نکند.[10]

- حدیث(۸) امام صادق علیه السلام :
جاءَتِ امرَأَةٌ إِلى رَسولِ اللّه صلى الله علیه و آله فَقالَت: یا رَسولَ اللّه ما حَقُّ الزَّوجِ عَلَى المَرأَةِ؟ قالَ: … وَعَلَیها أَن تَطَیَّبَ بِأَطیَبِ طیبِها؛
زنى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و عرض کرد: یا رسول اللّه ، حق مرد بر زن چیست؟ حضرت پس از برشماری حقوق بسیار فرمودند: و اینکه خود را براى او بیاراید و با بهترین عطرها خوشبو کند.[11]

- حدیث(۹) امام باقر علیه السلام :
ـ فى أَحکامِ النِّساءِ ـ لایَجوزُ لَها أَن تَتَطَیَّبَ إِذا خَرَجَت مِن بَیتِها؛
جایز نیست زن با بوى خوش از خانه بیرون برود.[12]
(البته در اینجا باید متذکر شویم هماهنگونه که استعمال عطر برای مردان ثواب دارد برای زنان نیز ثواب دارد، فقط نباید نامحرم، بوی عطر زنان را استشمام کند.(

- حدیث(۱۰) امام علی علیه السلام :
الطّیبُ نَشرةٌ، وَ العَسَلُ نَشرةٌ، وَ الرُّکوبُ نَشرةٌ، وَ النَّظَرُ إلی الخُضرَةِ نَشرةٌ.
عطر، عسل، سواری و نگاه به سبزه ،شادی آفرین هستند.[13]

- حدیث(۱۱)پیغمبر خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
بهترین عطر و خوشبوکننده مشک است.[14]

- حدیث(۱۲) پیغمبر خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
گلاب، آب صورت «زیبایی» را زیاد می کند و تنگدستی را از میان می برد.[15]
- حدیث(۱۳) امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
استعمال عطر از سنت های پیغمبران است.[16]
- حدیث(۱۴) حضرت ابوالحسن امام رضا(علیه السلام) فرمودند:
استعمال عطر از اخلاق پیامبران است.[17]
- حدیث(۱۵) پیغمبر خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
هر که برای خدای تعالی خود را معطر و خوشبو سازد در روز قیامت بوی او از بوی مشک خالص پاکیزه تر و خوشبوتر باشد.[18]

پی نوشت: