امام باقر(علیه السلام) فرمود: «خداوند عزّ و جلّ جهاد را هم بر مردان و هم بر زنان واجب ساخته، امّا جهاد مرد بذل مال و جانش تا حدّ کشته شدن در راه خداست، ولى جهاد زن شکیبائى در برابر ناملایماتى است که از همسر خویش می کشد و [نیز] توجّه کامل به انحصارطلبى شوهر نسبت به او»

پرسش: زنان چگونه می توانند جهاد کنند؟

پاسخ اجمالی:
جهاد، جنبه های مختلفی دارد که همگان -  مرد و زن و متأهل و مجرّد - می توانند دست کم بخشی از آن را انجام دهند؛ مانند جهاد اکبر که مقصود از آن در روایات، مبارزه با هواها و هوس های نفس اماره است. اما در روایات انجام برخی از کارها از سوی بانوان پاداش جهاد را دارد.
1. خدمت زن به شوهر: در روایات مختلفی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)[1] و امامان(علیهم السلام)[2] با اسناد مختلف نقل شده است که؛ «جهادُ المراه حُسن التّبعُّل»؛ جهاد زن، نیکو شوهرداری کردن است.
یک زن آگاه و وظیفه شناس، اگر بتواند درون خانه، محیط مساعدی را برای رشد و کمال خود و شوهر و بویژه فرزندان خویش فراهم کند، تاثیر مثبت و بسیار مؤثر آن در اصلاح جامعه و اخلاق و تربیّت آحاد آن، مشاهده خواهد شد. در حقیقت زن، سهم مستقیمی در فعال نمودن سایر نیروهای سازنده جامعه دارد. این حدیث گویای اهمیّت وظیفه خانه داری است چرا که آن را به مثابه جهاد می داند.
«حسن التبعل» که در حدیث آمده جمله کوتاهى است، ولى معناى گسترده اى دارد و همه خوبی ها را دربر می گیرد. درباره زنى می توان گفت: «خوب شوهردارى می کند»، که مقام سرپرستى و قیمومت شوهر را می پذیرد و از آن پاسدارى می کند. موقعیت او را در خانواده و بین فرزندان نگه می دارد. در کارهاى مهم با او مشورت می نماید. از دستوراتش اطاعت می کند. اگر در موردى خروج از منزل را صلاح ندانست و اجازه نداد خارج نمی شود. با رفتار خوش و اخلاق نیک و محبت هاى خود، شوهر را دلگرم و خانه را به کانون صفا و محبت تبدیل می کند. در دشواری ها و گرفتاری ها به یارى شوهر می شتابد و از او دل جویى می نماید. در مورد اموال شوهر امانت دار است و از اسراف و تبذیر و ولخرجى اجتناب می کند. بهترین لباس خود را در منزل می پوشد و براى شوهر آرایش و زینت می کند. در خانه دارى و پرورش فرزندان می کوشد.
2. صبر در برابر ناملایمات: امام باقر(علیه السلام) فرمود: «خداوند عزّ و جلّ جهاد را هم بر مردان و هم بر زنان واجب ساخته، امّا جهاد مرد بذل مال و جانش تا حدّ کشته شدن در راه خداست، ولى جهاد زن شکیبائى در برابر ناملایماتى است که از همسر خویش می کشد و [نیز] توجّه کامل به انحصارطلبى شوهر نسبت به او».[3]
3. انجام کار خانه: زنان به پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) گفتند: اى رسول خدا! مردان، ثواب و فضیلت جهاد در راه خدا را برده اند، ما چه کارى انجام دهیم که به آن وسیله بتوانیم پاداش مجاهدان در راه خدا را دریابیم؟ آن حضرت فرمود: «اگر هر یک از شما مشغول کارهای خانه شود، ثواب کار مجاهدان در راه خداوند را دارد».[4]
4. باردار شدن زن: امام صادق(علیه السلام): ام سلمه از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) درباره فضیلت زنان در امر خدمت به شوهرانشان سؤال کرد. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «هر زنی که در خانه شوهرش، چیزی را به منظور سامان دادن و مرتب کردن، جابه جا کند، خداوند به او نظر و عنایت می کند؛ و کسی که خداوند به او عنایت نماید، عذابش نمی  کند». ام سلمه گفت: باز هم درباره ثواب زنان مطلبی بفرمایید، پیامبر فرمود: «ای ام سلمه! براستی هرگاه زن، باردار شود، اجر و پاداشی همچون کسی که با جان و مالش در راه خداوند - عزّ و جلّ - جهاد می کند، برای او است؛ و زمانی که وضع حمل کند، به او گفته می شود: مسلّماً گناهانت آمرزیده شد، پس اعمالت را از نو شروع کن؛ و چون به نوزادش شیر دهد، به برابر هر دفعه، ثواب آزاد کردن بنده ای از فرزندان حضرت اسماعیل به او عطا می شود».[5]
بدیهی است که موارد یاد شده - که تنها برای بانوان شوهردار معنا می یابد - به عنوان نمونه ای از فعالیت های مفید از یک زن مسلمان است که می تواند جایگزین جهاد شود، بیان شده است. لذا در همین راستا شاید بتوان گفت هر فعالیت ارزش مند و مشروعی که زنان متأهل و مجرّد در جامعه اسلامی انجام می دهند، می تواند به نوعی جایگزین جهاد برای آنان باشد و علاوه بر آن، بانوان در مواردی به طور مستقیم هم می توانند وارد نبرد شوند.

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& پی نوشتــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــها :
[1]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(صلی الله علیه و آله و سلم)، محقق، غفاری، علی اکبر، ص 60، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص 9 و 507، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق؛ کوفی، محمد بن محمد اشعث، الجعفریات(الاشعثیات)، ص 67، تهران، مکتبه نینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا؛ شیخ صدوق، الخصال، محقق، غفاری، علی اکبر، ج ‏2، ص 620، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
[3]. شیخ صدوق، محمد بن على‏، من لا یحضره الفقیه، محقق، غفاری، علی اکبر، ج ‏3، ص 439، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[4]. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ‏2، ص 376، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، 1375ش.
[5]. شیخ طوسی،  محمد بن الحسن‏، الامالی، ص 618، قم، دار الثقافه، چاپ اول، 1414ق.
منبع : اسلام کوئست