مشکلات انسان فصلی است؛ گاهی هست، گاهی نیست، گاهی شدید و گاهی ضعیف است. همه این‌ ها درباره مشکلات زندگی، شخصیتی، اجتماعی و مادی انسان است.
وقتی با دقت نگاه ‏شود، می‏ بینیم از جهت معنوی هم همین‌ گونه است؛ یعنی همین تغییر فصول در امور معنوی انسان نیز هست. اگر عالم باطن انسان را مثل دنیا تصور کنیم، در آن نیز تغییر فصول می ‏شود؛ یک فصلی برای ارتباط با خدا هوای مناسب دارد، فصلی معتدل، فصلی طوفانی، فصلی بارانی و فصلی کویری و خشک است.
ما در مشکلات مادی، آثار نفوس را در ایجاد مشکل یا حلّ مشکل می ‏توانیم ببینیم؛ مثلا ارتباط با فلان آقا در حل مشکلات مادی و اجتماعیِ ما مفید است و ارتباط با فلانی، مشکلات ما را اضافه می‌ کند.
مثل همین قضیه در عالم باطن نیز نسبت به نیروهای مثبت و منفی عالم ملکوت اتفاق می‏ افتد؛ یعنی آنجا هم شکل و شمایل و افرادی هستند. چهره‏ اولیه و ظاهریه شیاطین مانند بقیه افراد نیست تا ما آن‌ها را تشخیص بدهیم. گاهی در عالم باطن، شیطانی برای لطمه زدن به ما می‏ آید؛ یعنی من دچار غفلتی می‌ شوم که شکل و شمائل آن غفلت به گونه‌ ای است که اصلاً متوجه نمی ‏شوم غفلت است. آن غفلت در عالم باطن، شیطانی دارد که اصلاً تشخیص نمی‌ دهم چقدر بدقیافه است. آن قدر غفلت به آرامی و نرمی وارد دل من می‌ شود و خودم از آن استقبال می‌ کنم، که متوجه نمی‌ شوم. چرا؟ چون قیافه‏ اش منکر نبود، تشخیص ندادم که باطنش بسیار بد است.
همان‌ طور که در دنیا حمله کردن به دشمن گاهی فردی است و گاهی گروهی، شیاطین نیز همین‏ گونه هستند؛ گاهی به دل یک مؤمن به صورت گروهی حمله می‏ کنند و گاهی فردی حمله می‏ کنند که در این صورت گاهی ضعیف و گاهی قوی هستند. ابزاری که در دنیا برای خراب‌ کاری در اختیار دشمن هست متفاوت است، در عالم باطن نیز همین‌ طور است. ابزار متفاوتی در اختیار شیاطین برای گمراه کردن انسان وجود دارد که انطباق و فهم آن ابزار، نور و ایمان لازم دارد. شیاطین در انتخاب آن ابزار، استاد هستند.
داستانی را نقل می ‏کنند که شخصی شیطان را در خواب دید که طناب و زنجیرهای نازک و قطور در دست دارد. از او پرسید: این‌ ها چیست؟ شیطان گفت: این‌ها را به گردن مردم می‏ اندازم و آن‌ها را به گناه می‏ کشانم. آن شخص پرسید: این زنجیر قطور چیست که پاره شده است؟ شیطان گفت: این برای شیخ انصاری بوده است؛ دیشب آن را به گردن او انداختم؛ ولی آن را پاره کرد. آن شخص به شیطان گفت: برای ما چه زنجیری داری؟ شیطان گفت: شما که زنجیر نمی‏ خواهی، شما دنبال من می‌ آیید.[۱]
پناه به خدا! شیطان موجود عجیبی است. گاهی دام خود را برای یک نفر پهن می‏ کند و سالیانی برای گمراهی انسان می‌نشیند. نیروهای زیادی هم دارد. زمانی که مؤمن با خدا ارتباط برقرار می ‏کند، گریه می‏ کند، متوسّل می‌ شود و ذکر می‌ گوید، بند‌بند وجود شیطان می‌ لرزد، شروع می‏ کند به لرزیدن تا این‌ که کوچک می‏ شود. او دوست ندارد این حال را در مؤمن ببیند، و کاری می‏ کند که آن را خراب کند؛ ولی زمانی که مؤمن دچار غفلت‏ می‌شود، شیطان دوباره رشد می‏ کند و بزرگ می ‏شود.

توسل فردی و اجتماعی
توسلات خیلی دیر برای انسان ثبات پیدا می‏ کند. توسلات، مقطعی است و زود از بین می‏رود؛ زیرا شیطان به توسل، بسیار حساس است و با آن برخورد می‌ کند.
ارتباط با خدا به معنای مناجات و گریه، همچنین توسل به چهارده معصوم علیهم‌ السلام، خواندن زیارات، گوش دادن روضه و گریه بر مصائبشان، حتی خواندن زندگی‏نامه ایشان و لذت بردن، چیزهایی است که توسل و ارتباط را تقویت و تشدید می‏ کند که البته این امور نسبت به افراد متفاوت است و شیطان هم برای مقابله با هر کدام، راه و روشی ویژه دارد.
توسل فردی و توسل اجتماعی هر کدام آثاری دارد. اگر مردم توسل داشته باشند، مشکلات ایجاد نمی ‏شود و خیر و برکت برای آن‌ ها می ‏آید؛ مثلا خشکسالی، خطر حمله دشمن و غیره، هر کدام می ‏تواند فاجعه ایجاد کند و احتمالش نیز هست؛ ولی اگر مردم متوسل به اهل بیت علیهم‌ السلام باشند، رفع این مشکلات از ناحیه آن بزرگواران آسان است و به عموم مردم عنایت می‏ شود.
-------------
پی نوشت:
[۱]. ر.ک: مجموعه آثار شهید مطهری، ج۴، ص ۲۷۶.
-----------------
منبع: بنیاد هاد