نقل است که امام صادق علیه السلام در هر روز از ماه رجب این دعا را می خواند:
خابَ الْوافِدونَ علی غیرِکَ، و خَسِرَ المُتَعرِّضُونَ اِلاّ لَکَ وَ ضاعَ الْمُلِمُّون اِلاّ بِکَ وَ اَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ اِلاّ مِنَ انْتَجَعَ فَضْلَکَ.
پروردگارا! کسی که بر غیر تو وارد شود، محروم است و آنکه به غیر تو رو کند، زیانکار؛ هر که به درگاه غیر تو رود، محتاج شد و هر که از غیر فضل و کرم تو درخواست کرد، بی برگ و نوا گردید.
سخن در این است که در جهان هستی، گره گشایی، استجابت دعا، عزت دهی و مقصودرسانی، در انحصار پروردگار عالم است و از غیر او، تا او نخواهد، کاری ساخته نیست.
عزیزی که هر کز درش سر بتافت
به هر در که شد، هیچ عزت نیافت
سر پادشاهان گردن فراز
به درگاه او بر زمین نیاز[1]
در واقع، هر آنچه آدمی آرزویش را دارد و سودای آن را در سر می پرورد، تنها در خزائن بی پایان او می تواند بیابد.
بنابراین، هر که از سر کوی او به جای دیگر رود، کارش به سرافکندگی می انجامد و به جایی نمی رسد:
از سر کوی تو هر کس به ملالت برود
نرود کارش و آخر به خجالت برود[2]
و هر که از «چاه زنخدان»[3] دلربای معشوق به درآید، پشیمان خواهد شد:
ای دل گر از آن چاه زنخدان به در آیی
هر جا که روی، زود پشیمان به در آیی[4]
در آن روز که ابراهیم خلیل علیه السلام را به کام شعله های فروزان سپردند، چه کسی جز خدای ابراهیم علیه السلام می توانست آتش را بر او سرد گرداند. نمرود که این معجزه را به چشم خویش دید، بی اختیار گفت: الحق که هرکس می خواهد خدایی برای خود برگزیند، خدای ابراهیم را برگزیند.
گلستان کند آتشی بر خلیل
گروهی بر آتش برد ز آب نیل[5]
آن کس که او را دارد، چیز از عیش کم ندارد و آن کس که او را دیده است، غمی ندارد:
آن کس که تو را دارد، از عیش چه کم دارد
وان کس که تو را بیند ای ماه چه غم دارد[6]
بابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرّاغِبینَ وَ خَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطّالِبینَ وَ فَضْلُکَ مُباحٌ لِلسّائِلینَ وَ نَیْلُکَ مُتاحٌ لِلْآمِلینَ.
درگاه لطف تو به روی مشتاقان باز و خیر و احسانت برای طالبان گشاده است. فضل و کرمت برای سائلان مباح و عطایت برای امیدواران مهیاست.

در جهان، تنها «درِ دوست» است که همواره و بدون وقفه باز می ماند. حتی در دل شب که تمام دیدگان در خواب و تمام درها بسته است، درِ محبوب باز است:
شب خیز که عاشقان به شب راز کنند
گرد درِ بامِ دوست پرواز کنند
هر جا که دری بود، به شب بربندند
الا در دوست را که شب باز کنند[7]
و باز بودن همیشگی درِ دوست به معنای احسان و فیض دائمی او در حق طالبان و سائلان و امیدواران است:
فرو ماندگان را به رحمت قریب
تضرع کنان را به دعوت مجیب[8]

وِ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصاکَ وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ ناواکَ، عادَتُکَ الْاِحْسانُ اِلَی المُسیئینَ و سَبیلُکَ الْاِبقاءُ عَلَی الْمُعْتَدینَ.
رزق و روزی تو برای اهل معصیت هم گسترده است و حلم تو بر هر که به تو دشمنی ورزد، متوجه است. عادت تو نیکویی به بدکاران است و طریقه ات مدارا با سرکشان.
گستردگی رحمت خداوندی تا آنجاست که حتی عصیان گنه کاران نیز مانع از اعطای رزق و روزی در حق آنان نمی گردد
ولیکن خداوند بالا و پست
به عصیان درِ رزق بر کس نبست[9]
باری، او در حق سرکشان و بدکاران نیز اهل احسان است و همواره به آنان حلم می ورزد. این گونه نیست که آنها را بی درنگ گرفتار عذاب کند.
نه گردنکشان را بگیرد به فور
نه عذر آوران را براند به جور
پس پرده بیند عمل های بد
همو پرده پوشد به آلای خود[10]

اَللّهُمَّ فَاهْدِنی هُدی الْمُهْتَدین وَ ارْزُقْنِی اِجْتِهادَ الْمُجْتَهِدینَ وَ لا تَجْعَلْنی مِن الْغافِلین الْمُبْعدینَ.
پروردگارا، مرا به راه هدایت شدگان هدایت فرما و به من تلاش کوشش کنندگان را عطا کن و مرا از غافلانی که از درگاه تو دور شدند، قرار مده!
بنده هر چه هم تلاش کند، بدون هدایت و توفیق خداوند، ره به جایی نمی برد. لذا باید از خداوند خواست که خود هادی ما باشد.
یا رب از ابر هدایت برسان بارانی
پیش تر زانکه چو گردی ز میان برخیزم[11]
گاهی بنده به بهانه دعا و اینکه تا خداوند توفیقی عطا نفرماید، به جایی نخواهم رسید، دست از تلاش و کوشش بر می دارد که در فراز بعدی دعا امام از خداوند درخواست می نماید و به خود تلقین می کند که اهل جهد و کوشش باشد.
هر که رنجی دید، گنجی شد پدید
هر که جهدی کرد، بر جایی رسید[12]
و نیز از خداوند می خواهد که او را از اهل غفلت نگرداند؛ زیرا غفلت، همواره آدمی را در معرض سقوط به طرف پرتگاه قرار می دهد. همانند کسی که به طرف قله کوه در حرکت است و لحظه ای غفلت، می تواند سقوط وی را به همراه داشته باشد. چنان که گفته شده است:
یک لحظه غافل گشتم و
یک عمر را هم دیر شد
«واغْفِرْلی یَوْمَ الدّین؛ و از گناهانم در روز جزا درگذر!»
ماجرای هولناک روز قیامت، از دغدغه های اصلی تمام پیامبران الهی و ائمه معصومین علیهم السلام و همه بزرگان دین بوده است. چنان که امام صادق علیه السلام در قسمت پایانی این دعا، اهتمام و نگرانی خود را از روز قیامت ابراز داشته و از خداوند، آمرزش و نجات می طلبد.
کنون هر ساعتی غم بیش دارم
که روز واپسین در پیش دارم
خداوندا، در آن دم یاریی ده
ز وصلت بنده را بیداریی ده
در آن ساعت ز شیطانم نگه دار
ز ظلمت نور ایمانم نگه دار[13]

پی نوشت:
[1] سعدی.
[2] حافظ.
[3] گودى چانه، کنایه از دام معشوق براى گرفتار آمدن عاشق.
[4] حافظ.
[5] سعدی.
[6] مولانا.
[7] ابوسعید ابوالخیر.
[8] سعدی.
[9] سعدی.
[10] سعدی.
[11] حافظ.
[12] مولانا.
[13] عطار.