بسیاری از افراد هر اتفاق بد یا حادثه ناگوار و سرنوشت بد را از خدا می دانند و چنین می گویند که چه کنیم خواست خدا این طور بوده است. آیا همه این اتفاقات بد از خداست و ما در سرنوشت و اتفاقات خوب و بد زندگی خود موثر نیستیم؟

چرا همان گونه که در جهان نیز هر حادثه و پدیده ای یک پیامد خاص دارد در عالم متافیزیک نیز هر اندیشه و رفتاری پیامد ویژه خود را دارد در مسائل فیزیکی آثار بر همگان آشکار است اما در مسائل فیزیکی پی بردن به آثار و اندیشه ها و رفتارها چنان آشکار نیست و علت همه گرفتاری ها و بدبختی ها را تشخیص نمی دهیم.
اما قرآن به آثار و پیامدهای همه کارها اعم از خوب و بد اشاره کرده است. قانون علت و معلول یکی از مهم ترین قوانین و سنت های الهی است که بیانگر نعمت و نقمت است بین عقلای عالم بدیهی است که هر گاه باران بیاید نشان دهنده این است که علتش ابر و باد و هوای سرد است و هر جا نور و گرمایی پدیدار گردد نشانگر وجود آتش یا منبع انرژی است.
دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم قوانین خاص دارد که در چارچوب سنت های الهی تعریف شده است اعمال ما نیز از چنین قوانینی پیروی می کنند و قانون مهم این است که ارتباطی بین اعمال انسان و حوادث این جهان وجود دارد و آثار و نتایج اعمال ما به خود ما برمی گردد.
وَلَیَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَعَ أَثْقَالِهِمْ؛مسلماً بارهای [گناهان] خود را با بارهای دیگری [از گناهان کسانی که گمراهشان کردند] همراه با بارهای خود به دوش خواهند کشید ،(عنکبوت -13)

معنای اثم و گناه

اثم به معنای کندی و عقب افتادن است و از آن جا که گناهان، انسان را از رسیدن به خیرات عقب می اندازد این واژه بر آن اطلاق شده است و در قرآن نیز اثم به هر کار و هر چیزی گفته می شود که حالتی در روح و عقل به وجود می آورد و از رسیدن به نیکی ها و کمالات باز می دارد.
آثار گناه در زندگی بسیاری از ما مشهود است ولی غافلانه همین پیامدها و حوادث ناگوار در زندگی مان را از سرنوشت بد و روزگار می دانیم.

فراموش کردن خدا سبب فراموشی خود می شود زیرا از یک سو در لذت های مادی و شهوات حیوانی فرو می رود و در سوی دیگر خدا و قدرت و او را فراموش می کند و تا ابد از همه الطاف و نعمت های الهی بی بهره می ماند. به این طریق واقعیت و هویت انسانی خویش را که عین وابستگی به خداست را فراموش می کند

از دست دادن ابزار فهم

بسیار دیده اید که گاهی افراد خوب و بد را از هم تمیز نمی دهند و با چشم باز کارهای زشت را خوب می بینند و با فطرت الهی خود فاصله می گیرند.

أ وَخَتَمَ عَلَیٰ سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَیٰ بَصَرِهِ غِشَاوَةً؛ او را از روی آگاهی خود [بر اینکه شایسته هدایت نیست] گمراه کرد، و بر گوش و دلش مُهرِ [تیره بختی] نهاد، و بر چشم [دلش] پرده ای قرار داده است، (جاثیه/23) مهر شدن دل به این معناست که نور حق در آن وارد نمی شود هر چه پدر و مادر و معلم او را راهنمایی می کنند او گوش نمی دهد انگار کر و کور شده است.
این امر در واقع عقوبت اعمال نادرست و باورهای غلط عمدی است و یکی از بدترین عذاب های الهی شمرده می شود عذابی که در این دنیا بر پاره ای از انسان ها نازل می شود و به سبب این عذاب فرد قدرت تشخیص حق از باطل را از دست می دهد.
البته این به معنای ستم خدا بر بندگان نیست بلکه آن گاه که آنان خود کج روی و کج اندیشی را برگزیده اند پیامد این کژی مهر به قلب هاست.
فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ غڑ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ؛ پس هنگامی که [از حق] منحرف شدند، خدا هم دل هایشان را [از پذیرفتن هدایت] منحرف کرد، و خدا مردم بدکار و نافرمان را هدایت نمی کند(صف/5)

مهر شدن دل به این معناست که نور حق در آن وارد نمی شود هر چه پدر و مادر و معلم او را راهنمایی می کنند او گوش نمی دهد انگار کر و کور شده است

خود فراموشی

تغییرات دو گونه هستند فیزیکی و شیمیایی. در تغییر فیزیکی فقط ظاهر فرق می کند اما در تغییر شیمیایی ماهیت و هویت شی، ترکیب به چیز دیگری می شود انسان ها هم همین تغییرات بروز می دهد هر انسانی که رشد روحی و عقلی پیدا کند در واقع رشد کرده است اما در تغییرات جسمی که طفل بزرگ و بزرگ تر می شود نمو می گویند.
اساسی ترین مشکل انسان این است که نمو دارد اما رشد ندارد تغییر فیزیکی دارد بزرگ می شود و جوان می شود و در آخر پیر می شود اما اخلاق او رو به خوبی ها و کمالات نمی رود و حتی بدتر هم می شود آری بزرگ می شود اما بزرگوار نمی گردد.
خود فراموشی یعنی این که انسان از بعد روحانی خود غافل می شود و به کرامت انسانی نمی رسد و این ریشه تباهی های دیگران است.
وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ غڑ أُولَٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ؛مانند کسانی مباشید که خدا را فراموش کردند، پس خدا هم آنان را دچار خود فراموشی کرد؛ اینان بدکار و نافرمانند(حشر/19).
فراموش کردن خدا سبب فراموشی خود می شود زیرا از یک سو در لذت های مادی و شهوات حیوانی فرو می رود و در سوی دیگر خدا و قدرت و او را فراموش می کند و تا ابد از همه الطاف و نعمت های الهی بی بهره می ماند. به این طریق واقعیت و هویت انسانی خویش را که عین وابستگی به خداست را فراموش می کند.

سلب شیرینی عبادت

همین که غرق در گناه شد دیگر میل و رغبتی به حرکت به سوی خدا باقی نمی ماند اگر ساعت ها به کارهای روزمره مشغول باشد خسته نمی شود اما نماز در نظرش آن چنان سنگین است که گویی می خواهد کوهی را جا به جا کند.
وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ؛ و بی تردید این کار جز بر کسانی که در برابر حق قلبی فروتن دارند سخت است(بقره/45)
حتی گاهی کار بدان جا می رسد که دیگر از بردن و شنیدن نام خدا نفرت می یابد اما شنیدن نام دیگران دل شادش می کند. هنگامی که خدا به یگانگی یاد می شود [و نامی از معبودانشان به میان نمی آید] دل های کسانی که به آخرت ایمان ندارند، نفرت پیدا می کند و چون یادی از معبودان دیگر به میان می آید، ناگاه مسرور و شاد می شوند(زمر/45)

امام سجاد علیه السلام نیز گناهان را باعث دگرگونی نعمت ها دانسته است گناهانی که نعمت ها را دگرگون می سازد ستم بر مردم و دست کشیدن از عادت در کار خیر و انجام کار نیک و کفران نعمت و واگزاردن شکر و سپاس گزاری است

سلب نعمت

یکی دیگر از آثار گناه سلب نعمت الهی است چون گناه نوعی کفران نعمت است.
حضرت علی علیه السلام می فرماید: سوگند به خدا آسایش و راحتی ملتی سلب نمی گردد مگر به علت گناهانی که مرتکب شده اند.
امام سجاد علیه السلام نیز گناهان را باعث دگرگونی نعمت ها دانسته است گناهانی که نعمت ها را دگرگون می سازد ستم بر مردم و دست کشیدن از عادت در کار خیر و انجام کار نیک و کفران نعمت و واگزاردن شکر و سپاس گزاری است.
بسیاری از افراد خیلی تلاش می کنند اما در کارشان موفق نیستند مثلاً کاسب، معلم، دکتر، حسابدار و ...هستند اما نفرات ممتاز کسان دیگری هستند. در احادیث از معصوم وارد شده اینان حق الناس و یا دین مردم بر گردنشان است.
در حق زن و بچه و پدر و مادر کوتاهی می کنند و یا قرض و دینشان را پرداخت نمی کنند و این مانع در موفقیت شان تداخل ایجاد می کند.

نزول بلا

در قرآن کریم خداوند داستان هایی از اقوام و امت های پیشین را بیان کرده که به واسطه گناه، بلا و گرفتاری برایشان نازل شده است مثل قوم نوح و لوط و عاد و ثمود.
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر گاه بندگان مرتکب گناهی شوند که قبلاً انجام نمی داده اند خداوند بلاهایی را برایشان پدید می آورد که سابقه نداشته است شاهد مثال ما بسیاری از عفونت ها و یا بیماری های صعب العلاج است که امروزه در جامعه به وجود آمده است..
بیایید تا می توانیم به خودمان و دیگران ظلم و ستم نکنیم.

مریم خندابی، تبیان