اگر از ما پرسیدند صراط مستقیم در قرآن به چه معنا است؟ ما آیه «و أن اعبدونی هذا صراط مستقیم» را می  خوانیم. صراط مستقیم نه صراط آسمانی است و نه زمینی، نه دریایی است و نه خاکی، بلکه این است که فرمان از خدا باشد و اطاعت فرمان از ما انسان  ها. اگر گوش به حرف خدا دادیم وارد صراط مستقیم هستیم و الا داریم در مسیر جنگل و جنگلی  ها زندگی می  کنیم و خدا دو تا فرمان دارد؛ انجام واجبات و ترک محرمات. خدای متعال در قرآن اطاعت سه نوع فرمان را واجب کرد اول فرمان  های خودش مانند: «فاقیموا الصلاة و آتوا الزکاة» و سایر امر و نهی  هایی را که فرموده است. دوم: پیروی از فرستادگانش که «واطیعوا الرسول»؛ و آیه فرستاد «من یطع الرسول فقد اطاع الله» و سوم پیروی از کسانی که اطاعت از آن  ها مورد سفارش خدا و فرستادگانش قرار گرفته «و اولی الامر منکم». امروز این سه نوع فرمان اطاعتش بر ما واجب و لازم است. این تفسیر صراط مستقیم شد. خدا توفیق بدهد و ما هم گوش به حرف بدهیم. می  گوید دروغ نگویید ما هم دروغ نگوییم، ظلم نکنید، ظلم نکنیم. این را اطاعت از فرمان می  گویند. اگر همین کار را بکنیم همه کارها درست می  شود. جامعه درست می  شود، زندان و کلانتری برچیده می  شود. دیگر خود ایمان پاسبان انسان می  شود. آدم خودش گناه نمی  کند.
اما اگر بخواهیم ما گوش به حرف خدا ندهیم و مشکلات فردی و اجتماعی حل بشود، باید صبر کرد تا روز ظهور ان  شاءالله برسد و لذا به هر مقدار اطاعت کردیم به همان اندازه مشکلات کم می  شود. این راهی منحصر به فرد است و راه دیگر هم وجود ندارد. هر کس که بخواهد در زندگی راه درست را طی کند باید نماز بخواند و در نماز بگوید: «اهدنا الصراط  المستقیم».
زن و مرد باید در صراط مستقیم زندگی کنند یعنی زیر سایه اطاعت از فرمان خدا؛ حالا هر کجا باشد. در بیابان یا خیابان. در هر لباسی هستی باش، وقت نماز باید نمازت را بخوانی، وقت حرف است باید حرف بزنی، وقت سکوت است باید سکوت پیشه کنی. خلاصه این که به وظیفه باید عمل کنیم.

نقش آیات دیگر قرآن
همین آیه کوچک قرآن راهنمای انسان  هاست ولی خداوند علاوه بر این آیه، آیات دیگری را در قرآن آورده است؛ چون خدای متعال می  دانست که آدم به این راحتی نمی  تواند گوش به حرف خدا بدهد، چرا؟ چون آدم گرفتار غرائز است. نفس اماره حاکم بر او می  باشد از طرفی شیطان هم قسم خورده که من نمی گذارم انسان  ها به طرف صراط مستقیم بروند.
«لأقعدنّ لهم صراطک المستقیم» (اعراف/16). یعنی کاری می  کنم گوش به حرف خدا و رسول و امام ندهند و چون خدا می  دانست این آدم  ها گرفتار هستند و دائماً زمین می  خورند لذا تعداد زیادی آیات را به  عنوان تهدید از مخالفت فرمان و یا تشویق برای اطاعت فرمان نازل کرده است و تعداد زیادی از آیات هم مربوط به معاد است که می  گوید انسان  ها گمان نکنند که با مردن کار تمام می  شود و کسی با آن ها کاری ندارد. من دوباره آن  ها را زنده می  کنم و می  پرسم آن  جا چه کار کردی؟
تعدادی از آیات هم متکفل بیان احوال اقوام گذشته است که به عنوان آموزش و درس عبرت برای ماست. به هر حال سراسر آیات قرآن اثرش این است که ما را به طرف تقوا و اطاعت فرمان الهی گرایش می  دهد، اما به حدی نمی  رسد که مجبور به انجام کار باشیم بلکه اختیار هم  چنان سر جایش است.

عمومیت دعوت به تقوی از ابتدا خلقت انسان
امیرالمؤمنین علی علیه  السلام در نهج  البلاغه می  فرماید: اولین شریعتی که خدا نازل کرد دستور داد به مردم تا تقوی را مراعات کنید. یعنی گوش به حرف بدهید. خدای متعال در قرآن کریم انواع آیات تقوی را برایمان نازل کرده است و اعلام کرده که فکر نکیند ما تنها در قرآن شما را به تقوا توصیه می  کنیم بلکه ما به صاحبان شرایع قبل هم اعلام تقوا کردیم و گفتیم که به حرف  های ما باید گوش بدهید؛ «و لقد وصینا الذین اوتوا الکتاب من قبلکم و ایّاکم أن إتقوا الله»؛ (نساء/131) یا خطاب به مسلمان  ها دارد که «یا ایها الذین آمنوا إتقوا الله» (آل عمران/102).

آثار متعدد تقوی
پروردگار متعال برای تقوا آثار و منافع مادی بر شمرده؛ چون مردم اغلب مادی هستند مثلاً فرمود: «و لو أنّ اهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء والارض»؛ (اعراف/96) یعنی اگر مردم گوش به حرف خدا می  دادند، واجب را انجام می  دادند و حرام را ترک می  کردند، من به اندازه نیاز باران می  فرستادم و لذا خشکسالی و قحطی معلول بی تقوایی در جامعه است.
امام صادق علیه السلام می فرماید: هر سال به یک اندازه باران می آید، منتهی یک منطقه ای گناه می کنند و خدا سهم باران آن ها را به بیابان ها و یا دریاها می فرستد. به عنوان ادب کردن، به این ها باران نمی دهد. قرآن تقوا را حتی در جنگ هم مؤثر اعلام کرده و فرمود: «إن تصبروا و تتقوا لا یضرّکم کیدهم شیئاً»؛ (آل عمران/120) چون طبق آیه «واعلموا أنّ الله مع المتقین» خداوند با آدم های با تقواست؛ یعنی آدم باتقوا با علم و قدرت خدا همراه است و تنها نیست. خدا می فرماید: اگر گوش به حرف بدهی، هر کجا ضعیف شدی من کمکت می کنم. و لذا آیه فرستاد که «من یتّق الله یجعل له مخرجاً»؛ (طلاق/2) اگر کسی مستمراً تقوا را ادامه دهد و این استمرار را از فعل مضارع می فهمیم یکی از آثارش این است که در تنگناهای زندگی دنیایی برایش راه نجاتی فراهم می کند. یک راهی را می رود می بیند همان راهی بود که باید می رفت اما آن کسی که تقوا ندارد با فکر خودش وارد می شود، می بیند که چهل تا راه می رود ولی به نتیجه نمی رسد و کارش درست نمی شود.

وظیفه طلبه ها در مسیر تبلیغ
شغل ما طلبه ها دو چیز بیشتر نیست؛ اول ما می خواهیم اسلام شناس بشویم و دوم دین خدا را به مردم برسانیم. بنابراین باید خوب درس بخوانیم تا بتوانیم راه مستقیم را از قرآن و حدیث بفهمیم و به مردم ابلاغ کنیم. این هدف لازمه اش این است که اول باید خودمان عمل کنیم. اگر خدای نکرده ما گاهی انجام بدهیم و گاهی انجام ندهیم، نمی توانیم در جامعه اثر مثبت بگذاریم با باید حتی یک واجب را ترک نکنیم و یک حرام را انجام ندهیم، آن گاه وجودمان چراغ روشن در مسیر جامعه قرار می گیرد و خیلی ها بهره مند می شوند.
حال که فهمیدیم راه ما در زندگی اسمش صراط مستقیم است و آن عبارت از اطاعت فرمان خدا، امیدواریم که پروردگار متعال کمک کند، پیش قدم باشیم و مردم عملاً از ما یاد بگیرند بعد با زبان مردم را به تقوا و صراط مستقیم دعوت کنیم.
نثار ارواح طیبه آن هایی که این راه را به ما یاد دادند و احکام خدا را به ما منتقل کردند و خودشان در حد عصمت عمل کردند و گفتند شما نمی توانید معصوم باشید بلکه در حد تقوا مراعات کنید. سه صلوات هدیه کنید.
-----------------
منبع: افق حوزه