فطرت/ جلسه دوم

تاریخ ارسال:ش, 12/19/1396 - 21:00
فطرت
استاد علیپور مرندی

 خداوند در سوره «روم» آیه «30» می فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّینُ الْقَیمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا یعْلَمُونَ».
 با حق باید اشخاص را سنجید، نه اینكه حق را با اشخاص (اكثریت نمی دانند).
 ترجمه: «قوام بخش (رو كن) به دین حنیف فطرت الله ...»

  معنی وجــه:
 وجه هر شیئ، یعنی حقیقت آن شیئ. اینكه در اشیاء، به یك قسمت از رویه چیزی، وجه می گویند، از آن جهت است كه بیشترین بعد حقیقت آن شیئ را بروز می دهد. به همین دلیل نام حقیقت را به جزء آن می گذارند. (اسم كل را به جزئش می گذارند.)
 مثلاً هنگامی كه كسی صبحانه ای را حاضر می كند (شامل چای، سفره، پنیر، نان، كره و ...) می گویدچایی حاضر است. (چایی جزئی از كل است.)
 در مورد انسان هم، صورت را وجه گویند. چون بیشترین حقیقت انسان را (لامسه، بینایی، چشایی، شنوایی، بویایی، تفكر و ...) ظهور می دهد. یعنی اسم كلش را به جزء گذاشته اند.
 و گرنه [در مفهوم این آیه] صورت را به كجا و كدام سمت می خواهی بگیری؟! [معنی آیه] یعنی: تمام حقیقت و موجودیت خود را توجه بده (قوام بخش).
 همچنین توجه با تمركز ذهن تفاوت دارد. در تمركز، فقط ذهن روی شیئی تمركز می كند؛ نه همه حقیقت و موجودیت انسان. البته ذهن (تمركز ذهن) هم قدرت زیادی دارد و این همه علوم و فنون و تكنولوژی محصول همان است.
 اما در كتاب «اصول كافی» ، كتاب «عقل و جهل»، حدیث 14، امام صادق علیه السلام در تعریف عقل، 75 نیرو برای عقل می شمارد كه ذهن یكی از آن 75 تا است. یعنی كسی كه تمركز ذهن می كند، یك هفتاد و پنجم عقل خود را متمركز می كند. حال اگر تعقل كند، به كجا می رسد؟! تازه، عقل یكی از ابعاد حقیقت انسان است؛ نه تمام حقیقت او.
 حال اگر توجه كند، یعنی تمام حقیقت خود را تمركز دهد، چه می شود؟! دیگر غرور و دماغ باد كردنی نمی ماند. حرارت شعله طوری است كه همه منش را می سوزاند و او را در آن شعله، حل می كند.
 منابع شناخت و جایگاه هر كدام بحث مهمی است كه ان شاء الله در جلسات بعد عرض خواهد شد.
 «تمام حقیقت را به دین تمركز بده». دین كجاست؟ به كجا توجه كنم؟ تمام حقیقت را در خود توجه بده، در چیزی جدای خودت نیست.
 مثال: رادیویی را در نظر می گیریم. همه قطعات این رادیو بر اساس نظمی خاص، چیده شده و با این نظم و هماهنگی كه با قوانین و فرمول های طبیعت دارد، این ظهور را دارد (تبدیل امواج الكترومغناطیسی به صدا و ...). حال سؤال این است كه آیا اول، این قطعات، از كارخانه درآمد و بعد فهمیدیم كه چنین قوانین و فرمول هایی در طبیعت وجود دارد؟ اگر كارگاهی فكر كنیم، بله. مسأله این طوری است. یعنی یك مكانیك، وقتی با این رادیو كار می كند و در اثر كار كردن، تجربیاتی كسب می كند و بعد احیاناً به قوانین و فرمول های الكترومغناطیس، پی می برد. اما از دیدگاه یك مهندس، دقیقاً بر عكس است. قبلاً قوانین در نظام هستی وجود داشت (در عالم مجرد) و این آقای مهندس، از آن قوانین، مطالب را گرفته و نمود و ظهور این رادیو را بر اساس آن قوانین ریخته است.
 یعنی قوانین بر پایه رادیو پابرجا نشده است؛ بلكه این دستگاه رادیو بر مبنای آن قوانین، پابرجا شده است. اگر هزاران رادیو را هم خرد كنیم، قوانین مجرد، بر ثبات خود ثابت هستند و اصلاً هیچ گونه تغییری در آن قوانین به وجود نمی آید و هیچ قدرت تصرفی در انسان ها، بر آن قوانین وجود ندارد. یعنی این قوانین، تغییر ناپذیر و فوق بشری است و قابل دسترسی از جانب هیچ كسی نیست.
 اما فطرت انسان، با رادیو فرقش در این است: رادیو با چنین تشكیلاتش نمی تواند این معنای حقیقت خود را بفهمد. یعنی از یافتن خودش، عاجز است. حتی نمی تواند بفهمد كه من هستم یا نه.
 اما انسان این شعور را دارد كه بفهمد من انسان، بر اساس یك سری قوانین مجرد (و بسیار دقیق) ریخته شده ام. انسان یك سری فرمول هایی در عالم مجرد است كه خود انسان بر آن قوانین دسترسی ندارد و این انسان بر اساس آن قوانین ریخته شده است. آن، همان فطرت انسانی است.
 رادیو چه به آن قوانین و ... برسد یا نرسد، واقعیتش همین است [و تغییر نمی كند].
 اما اگر انسان [از این عالم] برهد و به آن قوانین و فرمول ها برسد، یك موجود انسان كامل را می بیند كه حقیقت دین (فطرت) همین است.
 بعضی ها می گویند: دین همان قوانینی است كه انسان بر مبنای آن زندگی می كند. اما این قوانین، اكثراً قراردادی است. دین قرآن و خدا از این سنخ نیست. یعنی اینگونه نبوده كه انسانی بوده و بعد یك سری قوانین برای اداره آن آمده باشد.
 ای انسان! دین تو قبل از اینكه تو، خود را كسی بدانی [به شكل] آن قوانین بوده است و تو بر اساس آن، ریخته گری شده ای و آن، دین قیم است و قراردادی نیست و هرچه بتوانی آن را بیشتر بفهمی و مثل آن شوی ...
  معنای حنیفاً: كسی كه بر جای باریكی حركت می كند، از ترس اینكه نكند این طرف و آن طرف بیفتد، به پاها و حركت خود كاملاً توجه می كند. این را حنیفاً می گویند.
 وقتی با این دقت و توجه، قرار دادی، به «فطرت الله» می رسی كه «فطر الناس علیها».
 نه یك فرد بلكه آفرینش انسان ها بر اساس آن انجام شده است [و همه یكی هستند].
 این آفرینش طوری نیست كه بشر بتواند آن را دستكاری كند؛ این دین پابرجاست و تغییر ناپذیر.
 اگر انسان، از دین چنین معنایی بفهمد، از مفهوم های خیالی از دین، كه واژه هایی است كه در كتاب ها نوشته شده، بیرون می آید.
 خدا می فرماید: در حقیقتِ خودت، چیزی هست كه از خودت به خودت نزدیك تر است.
 اما [در عین حال] خدا به ما گوشزد می كند كه مغرور نشویم. بنابراین بچه ای را در كنار ما قرار می دهد، تا ببینیم كه با آن رادیو فرقی نداری و از گریه خودت هم خبر نداری [و بعد این قدرت شناخت نفس را خدا به تو داد و گرنه هیچ نبودی].
 انسان، به میزان شناختش آثارش ظهور می كند. اول دستور در آیه توجه است. خاصیت تمركز، همین است. مثل تمركز اشعه خورشید كه آثار خود را نشان می دهد.
 اینجاست كه مسأله رهبری انبیا با دیگر رهبران، فرق می كند. فیلسوف و سیاستمدار، دستگاه های مكتبی را بر چه مبنایی ساخته است؟! اما قوانین انبیا، قراردادی نیست؛ بر اساس سرشت آفرینش انسان است كه [آن قوانین] قبل از انسان بوده است. یس (22): «وَ ما لِی لا أَعْبُدُ الَّذِی فَطَرَنِی وَ إِلَیهِ تُرْجَعُونَ».
   كسی كه به فطرتش رسید، خود به خود به خدایش رسیده است؛ اصلاً چاره ای جز این ندارد كه تسلیم او شود. یك مسأله ظاهری و تعصبی و گروهی و مذهبی نیست. اصلاً هر انسانی به فطرتش برسد، بی چون و چرا تسلیم او می شود. نتیجه: هم به خدایش می رسد و هم به معادش (اگر به فطرتش برسد) و آن وقت دیدش نسبت به خودش، یك مشت استخوان نمی شود.
     این فطرت، سازنده اش را هم می بیند و بندگی او را می كند كه این، نجات بخش است.
    و قشنگ مشاهده می كند كه من پیش او می روم. همه اینها حقیقت است؛ نه مفاهیم خشك و عجب آور.
 در مورد رادیو، مواظب دستگاه هستی كه اگر یك ذره این طرف آن طرف بشود، ممكن است دستگاه بسوزد. یعنی، تسلیم آن دستگاه هستی. این مواظبت در مورد انسان، همان بندگی است. اگر این چیزها را مشاهده كند، همه چیز از بیخ و بن، شكل طبیعی به خود می گیرد.
--------------------
منبع: جزوه فطرت

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
لطفا پاسخ سوال را بنویسید.

مطالب مرتبط